Had het willen hebben over Fit, satirische scènes van Niek Barendsen bij de NPS. Absurdisme, zwarte humor, cultuur- en televisiekritiek. Hoog tempo, vaak goed geacteerd. Mix van gein en ongein, maar met eigen stijl. Alleen al hun parodie op bijbelse film en acteursgeleuter («Voor mij is Aäron een bruggenbouwer en zelf ben ik een beetje een Aäron»; «Ik heb van mijn Mozes een zoekende rebel gemaakt»; «De bijbel gaat voor mij heel erg over taal») maakt dat ik wekelijks krenten uit de Fit-pap snoep.

Tot hier, want de tv kwam als gebruikelijk met verhalen over hoe de oorlog is verdwenen en dat leidde onverwacht tot wenen (Leo Vroman heeft een hekel aan dat gedicht, gezien een spottende parafrase, maar als het sentimenteel zou zijn, dan ben ik blij met zijn «zwakke» moment, want het is allemachtig adequaat geformuleerd). Alleen al Verborgen bij Vermeulen van Hans Polak (Vara), over negentien onderduikers in een Amsterdamse arbeiderswoning, was prachtig en vreselijk en maakte weer duidelijk dat simpele «goed-fout»-schema’s tekortschieten. Net niet verraden en daardoor kon dit verhaal, waarin de motieven van de «redders» pijnlijk uiteenlopen en zelfs sprake is van «een goede NSB’er», verteld worden. Steeds nieuwe verhalen en personages die op het andere been zetten. Sublieme scène wanneer het gezelschap voor de film terugkeert in het huis. De huidige bewoonster meent dat dit bezoek een hogere bedoeling moet hebben. Een overlevende grijnst meewarig: «Ik lig een beetje overhoop met de Schepper.» Daar kan ze het mee doen. Al begrijpt ze het niet.

En dan was er Het leven ging door van Andere tijden. Een indrukwekkend geregen snoer van amateurfilms waarin het oorlogsleven inderdaad deed wat de titel zegt. Dat inzicht is niet nieuw (op de televisie was Vastberaden, maar soepel en met mate in 1974 de eerste grootscheepse onderbouwing). Wel verschilt de lading van het zinnetje: voor de één neutrale vaststelling, voor de ander een berusten in de menselijke aard; voor Willy Lindwer aanklacht tegen «het Nederlandse volk» op een enkele gerechtige na. Hoe dan ook, de brand van Rotterdam zag ik, figuurlijk, nooit van dichterbij — door combinatie van beeld en dagboektekst. De NSB-bloemen voor het bezettend leger, ze zijn zwakke afspiegeling van de Anschluss-beelden. De zwaaiende joodse familie, vertrekkend naar onbekende bestemming, ze zijn even pijnlijk als dat zigeunermeisje tussen de wagondeuren in Westerbork en kunnen een icoon-functie krijgen. Wie het miste, raad ik de Andere tijden-site dringend aan.