Op de hbo-actiedag vroeg Radio 1 een lerares of alle docenten evenzeer overbelast waren. Volgens haar niet: die met een volle baan meer dan die met een halve. Mijn hart sprong op vanwege de diepgaande analyse. Al vroeg ik me af of een enkele luisteraar niet zou twijfelen aan het niveau van de hbo-docent: je moet er toch maar op komen. Er is inderdaad van alles mis met het hbo (zoals trouwens ook met de universiteit, gezondheidszorg, wegenbouw en Zimbabwe): één docent op 25 studenten is een slechte ratio; wie, zoals ik, hoorcollege geeft heeft geen tijd met individuele studenten uitgebreid te analyseren waarom het multiple-choicetentamen onvoldoende was; er zijn collega’s die zich drie slagen in de rondte werken alvorens af te knappen; tegen de mammoetschaal en hiërarchisering als gevolg van fusies moet je ook maar kunnen; voorzieningen zijn lang niet altijd berekend op de grote studentenaantallen, enzovoort. Dus kom maar op met die 700 miljoen. Maar vergeten dat er heel wat zwaardere plekken in het onderwijs zijn (die veel beroerder betaald worden) doe ik niet. Ik gaf ooit voorlichting aan ´nieuwkomersª over sociale beroepen – die velen in hun land van herkomst immers niet kennen. In wat toen nog Streekschool heette. Er hingen affiches waarop wapens stonden afgebeeld en het verzoek die toch maar liever in te leveren.

In de kantine zat het uit hardhout en plaatstaal opgetrokken slag mannen dat én een heus ambacht beheerst én dat kan overdragen én voor de duvel niet bang is. Hetzelfde slag dat werkt op het Montessori College Oost dat we leerden kennen in Lotsverbetering van Maarten Schmidt en Thomas Doebele. Die eerder niet-onderwijzend Nederland invoerden in havo-4, tot veler ontsteltenis. Zagen we daar volop desinteresse en lamlendigheid (deels leeftijdeigen); dat hoefde niet tot wanhoop te leiden omdat er voor de meeste van die Noord-Hollandse kinderen bij gelijkblijvende economie behoorlijk wat perspectieven liggen – als ze in een andere fase belanden. Op dit vmbo ligt dat anders. De taalachterstand van het merendeel is enorm, de cultuurkloof gapend, de arbeidsmarkt racistisch. Houding en instelling van menig mco-leerling die stage loopt, zullen dat laatste eerder versterken dan opheffen (er is een vergelijkbare ´witteª ondergroep, alleen, hun gedrag leidt tot oor- en niet tot vooroordelen). Het knappe van Doebele en Schmidt is altijd weer dat hun commentaarloze beelden in zekere zin commentaar zíjn of de kijker tot eigen commentaar uitdagen. Enorm is het contrast tussen het Ghanese meisje dat te midden van een veldbeddenleger en klereherrie in een Bijlmerflat iets voor school probeert te doen (mission impossible), en de net gearriveerde Afghaanse vader die met zijn kinderen dagelijks woordjes stampt (en soap kijkt) in het kader van een Nieuwe Toekomst. Die docenten, laverend tussen machteloosheid en idealisme, daar neem ik mijn pet voor af. Ook al laten ze zichtbaar steken vallen.