De instantie heet het Commissariaat voor de Media en heeft de taak, waar sprake is van een strikte scheiding tussen omroep en commercie, de goede zeden te bewaken. Waag het niet in een tv-soap een Bolletje-eierbeschuit te smeren of in een zomerse documentaire een flesje Coca-Cola aan de mond te zetten. Dat komt de betreffende omroep op een boete te staan waarmee het half Afrika een jaar lang van Bolletje-eierbeschuit en Coca-Cola zou kunnen voorzien. Niettemin worden de betreffende bepalingen in de Mediawet, heeft De Telegraaf ontdekt, op grote schaal ontdoken. Nee, wij praten niet over Aalsmeer, waar men zich aan de voorgeschreven mores weinig gelegen laat liggen. Wij praten over Hilversum, de thuishaven van de publieke omroep; steenrijke, zwaar van overheidswege gesubsidieerde verenigingen die zich niettemin op grote schaal door bedrijfsleven én overheid laten betalen. Een van de lichtere, zij het niet minder hilarische gevallen betreft de tv-kok van de Avro, ene Joop Braakhekke, die zo komisch is dat zowel het lachen als de eetlust je vergaat. Die man heeft een verdacht huis in Amsterdam-Zuid waarin je je door andere, twijfelachtige figuren kunt laten bekijken, terwijl je ondertussen voor véél geld een portie bitterballen of een schoteltje pinda’s krijgt geserveerd. Dus zelf hoeft deze Braakhekke geen droog brood te eten. Niettemin was de tv-kok met de firma sca, fabrikant van keukenpapier, overeengekomen dat hij twee seizoenen lang voor totaal vijftigduizend gulden één keer per uitzending een ruk aan de Tork-keukenrol zou geven. Maar trekken? Ho maar! Met als gevolg dat de sca-directeur uitzendingen lang blind van woede, tot groot vermaak van zijn gezinnetje, op zijn sca-bank heeft staan dansen terwijl hij ondertussen tot schorwordens toe «Trek dan, lul!» stond te schreeuwen. De Tros is de specialist in de zogenaamde bob-procedures. Dat betekent «Band Op Bureau» en impliceert dat de omroep slechts het personeelslid hoeft te betalen dat de videoregistratie in de juiste gleuf schuift. De serie TV-dokter? De postcodeloterij? Het kost de omroep niets. De vpro-radioserie over de kandidaat-lidstaten van Europa? De nps-uitzending Het Klokhuis over de Europese samenwerking? Praat met Brussel en het komt allemaal dik in orde. De publieke omroep heeft per jaar driehonderd miljoen te besteden. Het blijkt dat de publieken én commerciëlen er via omwegen nog ruim driehonderd miljoen bij weten te ritselen, zonder dat de programma’s daar merkbaar beter van zijn geworden. In dit circus draait de overheid ijverig mee, alle luidkeels uitgedragen principes ten spijt. Het ministerie van Vrom heeft kro’s Ontbijt-tv driehonderdduizend gulden betaald om Dieuwertje Blok een schoner milieu te laten propageren. De Vara en de ncrv kregen van het ministerie van Sociale Zaken drieëneenhalve ton onder voorwaarde dat zij zich het lot van de Bewust Ongehuwde Moeders zouden aantrekken. Het ministerie van Milieu doneerde een kro-programma ruim een ton, in ruil waarvoor de omroep een pauselijke vermaning in de richting hondenstront en zwerfvuil initieerde. rtl4 kreeg van het ministerie van Verkeer en Waterstaat niet minder dan drie miljoen, waarvan deze omroep dertien beate spelletjes financierde die erop waren gericht het autorijdende deel der natie zijn voertuig uit te quizzen. In totaal werd in zes jaar tijd door Den Haag ƒ14.534.000 naar Hilversum gesluisd, een vorm van overheidsbemoeienis met een onafhankelijk medium die tamelijk spectaculair moet worden genoemd. Over de sluikreclame op de commerciële netten kan men kort zijn. Die zijn met het bedrijfsleven getrouwd en hebben met niemand iets te maken, met de regering noch met de kijker. Bij de publieke omroep ligt het een nuance anders. «Maar», roepen de mediaspecialisten in Hilversum, «het zijn allemaal goede doelen! Wie kan er tegen zijn dat het rijk een televisieprogramma financiert dat erop is gericht de Bewust Ongehuwde Moeders de auto uit te krijgen?» Zou je denken. Niettemin, de overheid hóórt zich niet met de inhoud van programma’s te bemoeien, hoe nobel de intenties ook mogen zijn. De invloed van het rijk blijve beperkt tot de wekelijkse verbale versluieringen van de minister-president en de Postbus 51-decemberspotjes waarin met zoveel succes is uitgelegd dat je een rund bent als je met vuurwerk stunt. En de betrokkenen hebben een slecht geweten! De Telegraaf heeft de grootste moeite gehad Den Haag ertoe te bewegen met de cijfers op tafel te komen en de omroepen hebben er alles aan gedaan om de illegale subsidies via een spoedcursus Creatief Boekhouden buiten de verlies- en winstrekening te houden. En niemand spreekt, in zowel Den Haag als Hilversum, behalve aller slechte geweten. Niemand heeft geweten dat deze vorm van sluikreclame zo uit de hand is gelopen. Nieuw is het verschijnsel trouwens niet. Het was de toenmalige minister van Financiën Wim Kok die 65.000 gulden aan rtl4 betaalde om het volk te vertellen hoe allervoortreffelijkst hij zijn departement beheerde. Met nationale commotie als gevolg. De nieuwe, dankzij het speurwerk van De Telegraaf in de openbaarheid gekomen feiten zijn heel wat opzienbarender. Het is des te vreemder dat hierover thans door de dagbladen niet of nauwelijks wordt bericht - en dat in een tijd waarin zelfs de zogeheten kwaliteitskranten hun voorpagina openbreken als het eerste het slechtste soapsterretje haar oogverblindende knietje blesseert. Hoe valt dit zwijgen te verklaren? Dat komt omdat de feiten door een concurrerende krant zijn opgegraven en de gemiddelde Nederlandse verslagklopper de zon niet in het water kan zien schijnen.