Advies van toneelman Matthijs Rümke aan de jonge theatermaker Lucas De Man. Die ging daarna op reis. Zeventien steden in acht Europese landen. Hij sprak er met uiteenlopende mensen die ‘iedere dag bezig zijn om een stukje wereld te maken’. Hij keerde terug met een vertelling. Over Europa. Bezien door tijdgenoten van Jeroen Bosch (1450-1516, volgend jaar is het zijn jaar) en door de visionairen van nu.

Lucas De Man (1982, Roeselare) is regisseur, verteller, denker, lid van het genootschap van Nieuwe Helden. Wie wel eens op zondagmiddag op tv naar Kunstuur kijkt, weet dat hij een innemend verteller is. Hier, in het solo-optreden Rümke De Man door Europa, is hij dat ook en daarnaast een nieuwsgierig bevrager. Met een kaart en Playmobil-poppetjes roetst hij door de geschiedenis. Als verteller staat hij tussen twee schermen, waarop zijn gesprekspartners uit de reis verschijnen. En hij verricht een bescheiden wonder.

In tijden van ultieme verwarring – en beweer maar eens dat we daar nu níet middenin zitten – helpen misschien mensen die ons kalm over onze schouders naar brokstukken uit onze eigen geschiedenis laten kijken. Of die ons op koers houden, met ongemakkelijke vragen, dwarse analyses en pijnlijke spiegelbeelden. Met die socratische gereedschapskist treedt De Man ons tegemoet. Hij struikelt inventief door de belangrijkste pagina uit Thomas More’s Utopia, hij ruimt een paar misverstanden over kapitalisme en politieke sluwheid uit de weg. En met de souplesse van een middeleeuwse Speleman, de helderheid van een Elisabethaanse acteur en de inventiviteit van een slimme journalist, voert hij gesprekken met radicale democraten, legt hij uit wie de hekken om de territoria van gewone mensen hebben gezet, en laat hij zijn gesprekspartners geduldig uitleggen met welke wapens we het gevecht om de utopie misschien wat kansrijker maken: neem de tijd, sprokkel goeie verhalen, en blijf argumenteren, juist met je meest geharnaste tegenstanders.

Zijn bron en brein, Matthijs Rümke, heeft de reis via de middelen van het moderne communiceren vanaf zijn ziekbed nog op de voet kunnen volgen. Hij was er trots op dat dit verhaal kon ontstaan en het podium, zijn podium van Het Zuidelijk Toneel bereikte. De Man: ‘Ik ging op zoek naar generatiegenoten. Ik vond ze. Dit is waar ze over denken, praten en mee bezig zijn, in de Transitieperiode waar we nu in zitten.’ Ter afsluiting vertelt hij het verhaal van Giorgio en zijn Metropoliz, de commune van de restjesmensen en hun Museum van de anderen en het ergens andere, in de sloppenwijk van een Europese metropool. Met dat verhaal zorgt De Man ervoor dat we met een glimlach zijn vertelling weer verlaten. Op zoek naar meer van deze, tot nadenken stemmende, moedgevende verhalen.

Rümke De Man door Europa; hzt.nl. Initiatiefnemer Matthijs Rümke is op 12 september overleden. Hij is zestig jaar geworden.

Beeld: Joep Lennarts / Het Zuidelijk Toneel.