Bij opening van Zomergasten bestempelde Jelle Brandt Corstius zichzelf tot ons ‘doelwit’. Hij leek er niet mee te zitten gezien een lachje dat blijkens internet menig dameshart doet smelten. Zo op de bonnefooi als hij zijn Russisch avontuur begon en zo onbevangen als hij oude communisten, paaldanseressen, mensenrechtenactivisten en dronken treinreizigers tegemoet trad, zo leek ook dit gastheerschap te beginnen. Was het zijn eigen idee om de gesprekken ‘prettig onvoorbereid’ te beginnen, dus zonder de fragmenten van de gast vooraf te zien?
Dat is geen vooruitgang. Uit dat materiaal kan vaak zo veel ter verdieping gehaald worden dat je bij spontane reactie meer verliest dan wint. Neem de begrafenis van bisschop Bekkers (Marijnissen): Jelle’s reactie was die van een toerist die ongehinderd door cultuurrelativisme de rituelen van een zojuist ontdekte woestijnstam beziet. Dat zegt iets over zijn eigen achtergrond, maar weinig over die van zijn gast. Er sprak onwetendheid uit die niets opleverde en die je van een hoogopgeleide journalist niet verwacht, ongeacht leeftijd en levensbeschouwing. Marijnissen mag zelf papenhater zijn geworden, het bracht gesprekspartners bepaald niet dichter bij elkaar. De kloof tussen oude drammende wereldverbeteraar en jonge ideologieloze hond bleef überhaupt groot - zozeer dat ik even verbaasd was over Jelle’s ‘dank voor een prachtige avond’. Beleefd of gemeend? Zelf was ik het met die omschrijving wel eens. Vooraf al werd gegaapt over Jan en aangekondigde fragmenten, maar wat is er verdomme mis met verlangen naar gerechtigheid, kapitalismekritiek, hameren op belang van onderwijs en de emanciperende en verrijkende werking van kunst? Die ook nog raak geïllustreerd worden? Verdomde blaséheid. Maar dat Jan het zwaarder voor zijn kiezen had mogen krijgen inzake verleden en heden van zijn partij en eigen rol daarin, dat is zeker.
Dan volgt Maarten ‘t Hart en grotendeels weg is de stroefheid. Iets te vaak het grapje dat vroegslaper Maarten nog wakker is; veel te vaak Maartens verwijzingen naar Jelle’s vader, maar verder geanimeerd gesprek, met een getalenteerd verteller, met lol en woede (rechterlijke macht als 'gebeft geboefte’) en met boeiende beelden - mirakel voor een gast die louter het Zes Uur Journaal ziet. Voor wie zich terecht beklaagt over de samenstelling van het gastenpakket (vijf kunstenaars en één politicus die op kunst tamboereert, terwijl wetenschappers ontbreken) waren de stekelbaarzen kleine maar aandoenlijke compensatie. Leuk dus, maar veel leek JBC daar niet voor te hoeven doen: tik tegen Maarten en hij loopt. De diepte in gaan, wat sommige voorgangers deden of probeerden, dat heb ik Jelle eigenlijk nog niet zien doen. Ook niet bij generatiegenoot Paulien Cornelisse, die ‘diepte’ zo zou uitspreken dat ik er meteen lachwekkend door zou worden.
Aflevering twee en drie waren vermakelijk maar tegelijk kabbelt het een beetje. Het heeft iets laconieks waar incidentele gedrevenheid voor peper zou zorgen. Prettig is dat hij volledig zichzelf lijkt, op het verbazingwekkende af. Cornelisse laat een passage uit Memories zien, KRO’s georganiseerde reis naar oude vakantieliefdes. Voor de Engelsman in het fragment is de ontmoeting decennia na dato een geintje, maar de Hollandse vrouw stort zich trillend in zijn armen en lijkt haar aandoenlijke echtgenoot nooit meer te hoeven zien. Gênanter televisie kun je nauwelijks maken maar Jelle is verbluft over Pauliens ontzetting: leuk toch, een oude kennis terugzien? Waarop zij raak riposteert dat hij is uitgekozen om de dubieuze rol van Anita Witzier over te nemen. ‘Doe ik met glans’, zegt hij grappend, maar toch… Hartstikke leuke en getalenteerde jongen maar in Zomergasten misschien niet helemaal goed gecast. Al levert zijn prettig pretentieloze stijl hem juist ook veel fans op en zullen zijn gasten, ontspannen net als hijzelf, tevreden zijn. Ten slotte: achttien fragmenten betekent veel afwisseling maar ook veel stations met te weinig tijd voor de omgeving.

De volgende aflevering van Zomergasten, met Annette Malherbe als gast, is aanstaande zondag, om 20.15 uur op Nederland 2