Televisie

Van harte aanbevolen The Next Big Thing , documentaire van Frank van den Engel over ‘de transformaties in de kunstwereld en de gevolgen van de machtsverschuiving voor kunstenaars, verzamelaars, dealers en musea; en voor de kunstgeschiedenis’. Verschuiving die vooral plaatsvindt doordat moderne en eigentijdse kunst in de laatste twintig jaar van niche tot middelpunt van de belangstelling werd, net als de beeldend kunstenaars zelf – zoals Udo Kittelmann van de Staatliche Museen Berlin het formuleert. Belangstelling die kwantitatief en kwalitatief veranderde doordat het aantal superrijken wereldwijd blijft toenemen en moderne kunst tot hobby en beleggingsterrein heeft gekozen. Je denkt het te weten maar toch vallen de oren je van het hoofd en kijk je je ogen uit als je meekijkt bij veilingen en luistert naar kunstenaars, veilinghuis-CEO’s, museumdirecteuren, galeriehouders, verzamelaars, kenners en kopers. Veilingen zijn al geliefde tv-locaties als het gaat om antiek, curiosa, betaalbare kunst van en voor de middelkleine man. Maar zie de arena van Christie’s in mei vorig jaar toen Number 19 van Jackson Pollock uit 1948, getaxeerd op 25 tot 35 miljoen, steeds verder daarboven ging. Gevolgd door dat altijd weer merkwaardige applaus van verliezers en kijkers. Die volgens sommigen nog raar zullen kijken wanneer deze handel windhandel blijkt. Niet alleen de Verenigde Staten komen aan bod, waar bij genoemde veiling alleen al de aankomst van aspirant-kopers taferelen als bij het filmfestival van Cannes oplevert, ook Nederland is vertegenwoordigd met een verzamelaar als Ben Kreuk en een museumdirecteur als Benno Tempel. De moeite waard, juist ook voor wie meer wil dan ‘de rijken bekijken’. (Walter van der Kooi)
NTR, Het uur van de wolf, Nederland 2, donderdag 27 maart, 23.00 uur

Ruisend klassiekGejaagd door de wind op het toneel

Het begint in ieder geval reuze gezellig. De kleine cast van acht performers, die samen met componist Helge Slikker ook musiceren, zit midden in een swingende warming-up als wij binnenkomen. Links achter hangen de jurken van Jan Taminiau. Die al ver vóór de productie waren besteld. Dus ook ver vóór de ontwerper wereldberoemd werd via Máxima Zorreguieta van Oranje van Amsberg. Rechts voor staat een trapezium. Midden achter de muziekinstrumenten. We zijn op het feest waarmee de vertelling begint. De verloving van Melanie Hamilton (Lottie Hellingman) en Ashley Wilkes (David Lucieer), waar het centrale karakter van Gone with the Wind/Gejaagd door de wind, Scarlett O’Hara (Anna Drijver), het ‘dubbele blauwtje’ (twee mannenafwijzingen binnen tien minuten) zal oplopen bij de antihelden die haar rusteloos leven gaan bepalen, voornoemde Wilkes en de door zijn familie verstoten smokkelaar Rhett Butler (Nasrdin Dchar). Het feest vindt plaats aan de vooravond van de gebeurtenis die deze levens beslissend zal inkleuren, de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) tussen de unie van Noordelijke staten (de ‘yankees’) en de confederatie van Zuidelijke staten van Amerika. Scarlett kan niet kiezen, ze krijgt ogenschijnlijk alles en grijpt uiteindelijk overal naast. Rhett speelt een spel dat hem uiteindelijk ook niks brengt. Het eind is net als in de beroemde speelfilm op een verdrietige manier open. Ik zeg het maar eerlijk: zonder lichte aandrang van derden was ik waarschijnlijk niet gaan kijken. Die curieuze ambitie om filmepiek van een andere soort en maatvoering te transformeren naar zalen waar het binnentredende publiek meteen over het voetlicht struikelt, ik snap er eigenlijk niet veel van. Dat vooroordeel in aanmerking genomen viel de onderneming me alles mee. Ze heeft iets van een feestelijke sectie op egoïsme en hartstocht. Vanuit de kernvraag: wat drijft die mensen toch en waarom draaien ze zo om hun eigen verlangens heen? Er wordt sprankelend en met een verfrissende openheid gespeeld. De jongens hebben een lekker promillage aan lefgozerigheid. De jurken van Taminiau geven de epiek een woest-ruisende swing. Je ziet (letterlijk, voor je neus) dat de dames zijn ingesnoerd. Daardoor wordt hun bewegingsvrijheid beperkt door een korset, een weerstand waar ze doorheen moeten spelen, wat ze extra mooi maakt. Bovendien heeft Gejaagd door de wind een sterke vertelkracht, vooral vormgegeven door Manoushka Zeegelaar Breeveld, die een roerende voice-over voor haar rekening neemt. Laten we het zo zeggen: het is míjn toneel niet, ik raakte erin verknoopt en op den duur ook een beetje aan verslingerd. Volgens mij heb je dan als ploeg performers (regie: Madeleine Matzer) je werk goed gedaan. (Loek Zonneveld)
Tournee t/m 5 juni. Inlichtingen: bostheaterprodukties.nl en matzer.org

Gorki & Five Finger Death Punch & Rebellion-festival

De beste Nederpopband komt nog steeds uit Vlaanderen. Gorki, de band rond de droevige optimist Luc de Vos, bestaat twintig jaar. Een tour zonder nieuw album, maar op basis van de geschiedenis van de band. Allemaal prima, want de huidige line-up van de band is de beste ooit en Luc de Vos de meest charismatische anti-held van de Benelux, naast de grootste dichter onder de Nederlandse tekstschrijvers.
27 maart Tivoli De Helling, Utrecht. 28 maart Mezz, Breda

Losjes vernoemd naar de legendarische techniek die David Carradine Uma Thurman bijbracht in Kill Bill (daar: de ‘Five Point Palm Exploding Heart Technique’), is deze metalband uit Las Vegas het schoolvoorbeeld van volledig geformatteerde subgenrevertegenwoordiging. Populistisch, bombastisch, soms op het platvloerse af, maar bijzonder effectief.
24 maart 013, Tilburg

Het zal een bonte aanblik zijn, dat straatbeeld rond het Leidseplein aanstaande zaterdag. In de Melkweg speelt de hele dag een mix van legendarische punkbands, met The Damned en Cock Sparrer als twee meest illustere namen. Dat wordt een Melkweg vol doodgewaande haardracht: skinheads en hanenkammen.
22 maart, Melkweg
(Leon Verdonschot)

Film X-Ttra

Begin jaren tachtig konden recensenten hun hart ophalen aan het schrijven over Franco Zeffirelli’s Endless Love. Stroperig, kinderachtig, een verminking van Scott Spensers gelijknamige roman. Exemplarisch voor alles wat slecht was aan de populaire cinema. Tegelijkertijd bleek de film een wereldwijde hit, net als de soundtrack met het nummer uit de titel gezongen door Lionel Ritchie en Diana Ross. Hoofdrolspelers Brooke Shields en Martin Hewitt werden sterren, en in de bijrollen legden Tom Cruise, James Spader en Jamie Gertz de basis voor de faam die hen later in hun carrière ten beurt viel. Voor Zeffirelli, die eind jaren zestig prachtige filmversies van The Taming of the Shrew en Romeo & Juliet maakte, betekenden de negatieve kritieken praktisch het einde van zijn carrière. Pas in de jaren negentig keerde hij terug met een mooie Hamlet. Het blijft een mysterie: hoe kan een maker die Shakespeare tot drie keer toe uitstekend verfilmt zo falen met Endless Love? Of kan het zijn dat Zeffirelli helemaal niet faalde?
De vraag is relevant in het licht van een remake die deze week in première gaat. De nieuwe film van de vrij onbekende Shana Feste legt net als Zeffirelli’s versie een vreemde kloof tussen critici en kijkers bloot. Het is een werk waarop je moeilijk vat krijgt. Ergens is meer dan duidelijk dat het verhaaltje over een tienermeisje dat reddeloos verliefd wordt op een bloedmooie jongen, tot woede van haar vader die hem niet goed genoeg voor haar vindt, in beide gevallen simpelweg niet zou moeten werken. Want geen spoor van ironie of realisme of cynisme, of van wat dan ook dat een verhaal ‘diep’ of ‘gelaagd’ of ‘complex’ zou moeten maken. Wél: fatalisme van het soort dat ook de jonge lovers van Shakespeare kenmerkt. En misschien is dat het dan: de liefde van deze David en Jade is duister, juist omdat zij met hun passie alle conventies over verstandig handelen aan hun laars lappen. Hun toekomst staat op het spel, maar ze laten alle verantwoordelijkheden vallen ten gunste van wat ze voor elkaar voelen.

Misschien kunnen wij, critici en nuchtere volwassen kijkers, niet zo heel erg goed omgaan met echt destructieve liefde. Of is liefde altijd destructief, en vinden we dát confronterend? Misschien tart de passie van David en Jade ons gevoel van normaliteit, van beschaving, van structuur. Misschien representeren zij datgene wat wij het liefst zouden willen in het leven, namelijk het moment waarop je ondanks enorme repercussies opgaat in de Grote Liefde. Misschien is de transgressie van deze jonge volwassenen ons iets te veel, en verklaart dat de woede van de recensenten die zich opnieuw manifesteert nu de remake uitkomt. Aan de andere kant, de critici hebben ontegenzeggelijk gelijk. Het verhaal is te bedacht; de thema’s komen veel te duidelijk samen aan het einde. Beide versies van Endless Love zijn nuchter beschouwd niet goed gemaakt. Maar wie kan ‘nuchter beschouwen’ met een bonzend hart en ogen vol tranen? Zo’n liefde. Dat is wat. Daar kun je niet omheen. (Gawie Keyser)
Te zien vanaf 20 maart

Galleries en musea

Een paar galerie-suggesties. In Fons Welters, Amsterdam, een overzicht van vijf kunstenaars (Charbel-joseph H. Boutros, Rodrigo Hernandez, Thomas I’Anson, Dong Young Lee, Vincent Verhoef) afkomstig uit het post-doc-programma van de Jan van Eyck Academie, Maastricht. Hun werk wordt gekoppeld aan de film Hardcore van Walter de Maria. Een en ander is samengesteld door het curatorenteam A+L Productions, waar achter de frisse blik schuilgaat van Arnisa Zeqo, die drie jaar geleden de tentoonstelling He disppeared into complete silence in De Hallen, Haarlem, mede-organiseerde. Toen een van de beste tentoonstellingen van het jaar.
Heel andere koek is het werk van de New Yorker Ryan McGinness (1972). Hij maakte jarenlang de meest fantastische schilderingen en werken met laser-gesneden papier, grote kleurige koraallandschappen, waar je het beste het woord rococo bij kon gebruiken. McGinness timmert er flink mee aan de weg, is veel te zien, ook buiten de VS, en ontkomt (gelukkig) aan het label van lege, Koons-achtige, decoratie. In april opent hij in Amsterdam twee tentoonstellingen bij twee concurrerende galeries: Art History Is Not Linear (Boijmans) in VOUS ETES ICI , Ms. van Riemsdijkweg 41A (vanaf 4 april) en Everything Is Everywhere in Galerie Ron Mandos, Prinsengracht 282. Een week later, op 12 april, wordt een gelijknamig boek (Everything Is Everywhere) gepresenteerd in het American Book Center op het Spui.
Ik maak een reisje naar Parijs: daar schittert Bill Viola in het Grand Palais, en een deurtje verder is er de grote expositie over Augustus, de eerste Romeinse keizer, die in Rome al veel aandacht kreeg. Ook intrigerend: Vincent van Gogh / Antonin Artaud – Le suicidé de la societé, in Musée d’Orsay. (Koen Kleijn)

Beeld: McGinness