FILM - In de Deense documentaire _ The Human Scale _ van Andreas Dalsgaard stelt de verteller dat er tegen het einde van de eeuw tien miljard mensen op de aarde zullen zijn, waarvan tachtig procent in steden zal wonen. De cijfers zijn gebaseerd op het werk van architect Jan Gehl, die sinds de jaren zeventig een meer menselijke benadering tot stedenbouw bepleit. Volgens hem hebben modernisten als Le Corbusier het leven in de steden om zeep geholpen. Deze visie vormt de basis van de film. Het werk begint met een doemscenario waarin de komst van megasteden, ooit een gegeven in sciencefiction, als een realiteit wordt beschouwd. Mensen leven in anonimiteit, waardoor ze alle contact met de samenleving zijn kwijtgeraakt. Gehls alternatief is een soort utopia: de oneindige stad omgetoverd tot een leefbare omgeving waarin de mens, en vooral niet de auto, centraal staat. Zo krijgt de schaal uit de titel vorm, met aan de ene kant de nachtmerrie van ongecontroleerde ontwikkelingen in Dhaka, Bangladesh, de snelst groeiende stad op aarde, en aan de andere kant de nieuwe mogelijkheden die de wederopbouw van Christchurch, Nieuw-Zeeland, biedt. Sinds de aardbeving van 2011 overheerst daar één vraag met universele waarde: wat voor steden wil de moderne mens? Of: wat is er nog mogelijk aan megasteden voor mensen in tijden van onzekerheid en schijnbaar eindeloze groei? The Human Scale problematiseert deze kwesties mooi, vooral aan de hand van dromerige beelden waarin visie en realiteit tegenover elkaar staan.

Gawie Keyser
Te zien vanaf 7 november

POP - Aan de inmiddels lange lijst buitenlandse comedians die in Nederland de theaters overslaan en meteen doorstoten naar de enorme Heineken Music Hall wordt er op 9 november een toegevoegd: Russell Brand. Met zijn eerste avondvullende show ook nog, over religie, dictators en absolutistische ideeën. Brand was tot nu toe vooral bekend als grappige presentator, als acteur in flauwe comedy’s en uit de roddelbladen, als de ex-man van zangeres Kate Perry. Maar als gastredacteur van het linkse tijdschrift The New Statesman werd hij vorige week door Jeremy Paxman uitgenodigd in zijn programma Newsnight. Daar bleek Russell niet alleen zeer gepassioneerd in zijn ouderwets socialistische opvattingen, maar vooral retorisch ijzersterk. Als zijn show in de HMH tipt aan dit tempo en deze dynamiek, lopen een paar duizend mensen die avond duizelend weer naar buiten.

Leon Verdonschot
Russell Brand staat 9 november in de Heineken Music Hall, Amsterdam

TELEVISIE - HUMAN brengt een derde reeks dramaproducties van veertig minuten over haast onmogelijke keuzes. Loodzwaar en vaak van hoog niveau. _ Symbiose _ van Mijke de Jong en Jolein Laarman, vorige week uitgezonden, is te zien op Uitzending Gemist: alleenstaande moeder (Elsie de Brauw) met zwakbegaafde meerderjarige zoon. Wat te doen als zij beseft dat ze niet langer meer voor hem kan zorgen? Waar gebeurd verhaal. Tweede film van dit jaar, op 1 november: _ Mi kulpa _ van Shariff Korver en Sander Burger. Bijzonder omdat die op Curaçao speelt met onbekende maar goede acteurs. Over arme mensen die proberen niet te zwichten voor de verleiding van drugsgeld. Volgen nog De Vluchtkerk van Kees Vlaanderen en Paul Ruven (8 november) waarin bewoners van die kerk zichzelf speelden kort voor hun verwijdering. En Tweede kans van Sander Burger (15 november): dorpsgemeenschap versus pedofiel.
Walter van der Kooi
Vrijdag, Nederland 2, 23.15 uur

KUNST - De bladeren vallen, de herfstvakantie is voorbij, de liefhebber heeft de musea en de tentoonstelling weer grotendeels voor zichzelf. Boven aan de lijst van te bezoeken evenementen staat (onontkoombaar) Kazimir Malevich en de Russische avant-garde in het Stedelijk Museum Amsterdam, vorige week alom begroet als een tentoonstelling van internationale klasse. Minder wereldschokkend, maar ook heel aardig: Mondriaan in Amsterdam 1892-1912 in het Amsterdam Museum, de vormende jaren van de spiritueel angehauchte tekenleraar uit Amersfoort. Geopend in MMK Arnhem is De melancholieke metropool: Stadsbeelden tussen magie en realisme, 1925-1950. Magisch realisme is een zwaartepunt in de collectie in Arnhem, dat moet interessant uitpakken. Verder in het Gemeentemuseum Den Haag David Jablonowski in de Ateliers Debuut Serie: een kunstenaar die al maar interessanter wordt. Verderop: Michiel Coxcie: De Vlaamse Rafael in Museum M, Leuven. Waarover later meer.
Koen Kleijn

TONEEL - Onder de nieuwe paraplu van Rotterdamse jeugdtheatermakers ( Maas ) maakten Floris van Delft (regie) en Wolter Muller (tekst) een show over banken, geld en crisis, in de vorm van een sterk vertelde thriller voor jongeren over een bankoverval met bijbedoelingen. De vier spelers – Sinan Eroglu, Nastaran Razawi Khorasani, Dennis Rudge en Rutger Tummers – stappen af en toe even uit hun vertelling om de wereld van omvallende banken, in waarde stijgende goudvoorraden en een begrip als ‘marktwerking’ met het publiek door te nemen. Ze doen dat aan de hand van listige en concrete voorbeelden die de kwellende vraag ‘wat dóet geld met je?’ als grootste gemene deler hebben. Als de politie moet worden afgeleid, wordt de zaal ingelijfd in een virtuele nep-variant van Project X te Haren. Alles bij elkaar een mooi vol uur totaaltheater dat eindigt in een dikke vette rookwolkmist en een hoop verwarring.
Loek Zonneveld
Tot en met 14 december overal in Nederland

Beeld: Kazimir Malevich, Bathers seen from behind, 1908-1909. Collection Stedelijk Museum Khardzhiev-Chaga