Toneel – Loek Zonneveld
Shakespeare in het Drentse Diever, half augustus tot en met half september
In de bijna zeventig jaar dat Shakespeare door de beste dilettanten (‘liefhebbers’) van het Nederlandse amateurtoneel wordt gespeeld in het openluchttheater van het Drentse dorp Diever zijn een paar stukken van de Zwaan van Avon nog nooit ‘aan de beurt’ geweest. Een daarvan is Love’s Labour’s Lost , waarvan een vroege gelegenheidsversie moet hebben bestaan maar dat haar officiële wereldpremière beleefde in de winter van 1598, tijdens de kerstdagen aan het hof, gedurende de jubileumfeesten voor het veertigste regeringsjaar van Elisabeth I. Liefdes Loze Les (Burgersdijk), Liefde’s List en Leed (Courteaux) of Zuchten Zonder Zoet (Jonk) heet in de kersverse vertaling van Diever-regisseur Jack Nieborg simpelweg Lang Leve de Liefde. De komedie drijft, meer dan welk ander blijspel van Shakespeare ook, op inside-grappen en causeur-achtige spitsvondigheden van de literaire elite in het Engeland van tegen de zeventiende eeuw. Alles in Shakespeare woelde op dat moment om verandering. Hij leefde toe naar zijn nieuwe toneelhuis (Globe) aan de zuidoever van de Theems. Zijn grootste komediant Will Kempe ging ermee stoppen en voor zichzelf beginnen.
En Shakespeare wilde zijn geletterde en universitair geschoolde schrijf-collega’s wel eens laten zien dat hij niet van de straat was – bijna de helft van de teksten in dit stuk is geschreven in spitsvondige rijmen, nauwelijks blanke verzen maar ‘echte’. De Dieverse regisseur Nieborg doet overigens zelden aan verzen. Zijn aanpak in het dit jaar grondig verbouwde openluchttoneelhuis zal zich concentreren op de amusante ontwikkelingen in de plot. Een vorst en zijn drie adellijke vrienden besluiten tot een Arie Boomsma-achtige onthouding die niet dertig dagen maar wel drie jaar gaat duren. Dat moet mislopen en dat doet het dan ook. Door de amoureuze verwikkelingen heen struinen onder meer een schoolmeester die grossiert in potjeslatijn, een dominee die het niet al te nauw neemt met het hogere. En een wel zeer merkwaardige edelman die Don Adriano de Armado heet. Shakespeare had zo zijn eigen manier om te vieren dat de overwinning van ‘Queen Bess’ op de Spaanse Armada in 1598 ook jubileerde.
‘Lang Leve de Liefde’ speelt in het Drentse Diever op 15, 16, 20, 22, 23, 27, 29 en 30 augustus en op 5, 6, 12 en 13 september, steeds om 21 uur, reserveren 0521-594999.
Televisie – Walter van der Kooi
Baardmannetjes, kuifleeuwerik en veldleeuwerik , vrijdags om 21:15 op Nederland 2
De beroemdste burger van Zalk was lang Klazien, kruidenvrouw van Wim de Bie. Blijkt er nog een Bekende Zalker te bestaan: Nico de Haan. Die al dertig jaar geleden zijn vogelkennis met de tv-kijker deelde en, net als wijlen mede-bêta Chriet Titulaer, vaak gepersifleerd werd vanwege markante baarddracht. Nico is terug en mis dat als liefhebber van slow television vooral niet. Toen ik Baardmannetjes hier eerder wat lacherig aankondigde wist ik niet hoeveel vreugde de gouden combinatie De Haan-Dorrestijn zou brengen. Moet u wel weten dat ik ‘vogelliefhebber maar beroerd vogelaar’ ben, om Dorrestijns zelfportret aan het begin van elke uitzending te citeren. Zelfs met behulp van een vogelboek slaag ik er meestal niet in die verrassende struikbewoner of jagende roofvogel thuis te brengen. Laat staan dat ik zang herken, behalve die van merel en het krassen van de kraai. Bij Dorrestijn vergeleken dus een stumper, maar wel een met groot verlangen naar kennis. Die wordt bij bakken geleverd door ons komisch duo dat niet leuk doet maar is. Van Dorrestijn weet je wat je verwachten kunt: gein, zelfspot, melancholie, woordkunst, poëtische ontboezemingen en interpretaties van de vogelziel. Je krijgt het allemaal. De Haan is zijn tegenpool in aardsheid, wetenschappelijke kennis en nuchtere verklaringen. Maar vooral: ze kunnen elkaar aan, lachen met maar ook om elkaar, en jennen soms een beetje. Nog los van de vogelkennis die ik opdoe (voor het eerst begrepen waarin de heggemus van de mus verschilt; waarin de jonge ooievaar zich onderscheidt van een volwassen exemplaar; dat kneu en roodmus op elkaar lijken, waarbij de roodmus mooier rood maar de kneu sympathieker is – althans in dorrestijniaanse benadering) heb ik zelden buiten de documentaire Hollands licht van de gebroeders De Kroon zoveel schitterende wolkenpartijen boven polder en rivier gezien.
Dat sommige scènes gespeeld lijken, het deert me niet. Als Hans een kwak aanwijst (de tweede die Nico ooit in Nederland ziet) doet het er niet toe of hij echt de eerste waarnemer was of dat die ontdekking in een toneelstukje overgedaan wordt omdat de camera er daarnet niet bij was. Dorrestijn legt De Haan hun taakverdeling uit: ‘Jij leert mensen het verschil tussen kuifleeuwerik en veldleeuwerik. Ik probeer bij kijkers zoveel verlangen op te wekken dat ze zelf de natuur in gaan om eigenhandig te zien hoe de leeuwerik zingend ten hemel stijgt.’ ‘Eigenhandig zien?’ vraagt Nico. ‘En alleen de veldleeuwerik doet dat. Maar dat terzijde.’ De poëet is even van slag van zoveel nuchtere precisie. En ik omdat die jubelvogel uit mijn jeugd bijna nergens meer voorkomt, behalve in het werk van Olivier Messiaen (zie ook Zomergasten met Reinbert de Leeuw). Bij de IJssel zien ze talloze kazarka’s. Nooit van gehoord. Eenden uit Kazachstan, zegt Nico en ze gaan van hieruit vaak naar Marokko. ‘Vogeltjes die gewoon thuis blijven zijn niet minder interessant’, zeg Hans zuinig. En ik denk aan de halsbandparkieten die in ons park schreeuwend de macht lijken te hebben overgenomen van zoete zangers. Is vogelxenofobie ook verwerpelijk? Vrijdags, Nederland 2, 21.15 uur.
Zomergasten ; zie http://www.groene.nl/artikel/redelijk-keurig-integer
Popmuziek - Leon Verdonschot
Lowlands , dit weekend in Biddinghuizen (uitverkocht)
Uitverkocht, uiteraard, al duurde het voor het eerst in jaren wel enige tijd. Lowlands heeft veel concurrentie gekregen, de laatste jaren ook ter linkerzijde. Tegelijkertijd is het niet overdreven te stellen dat Nederlandse festivals zijn verlowlandst: de Lowlands-aanpak, al dan niet in bescheidener of juist verder aangescherpte vorm, is maatgevend geworden. De lijst met interessante artiesten op deze editie is oneindig: van de rijke hiphop van Typhoon tot het live vorig jaar op Best Kept Secret nog verpletterend indrukwekkende Portishead, van de geniale minimalist Fink tot de weelderige funk van Janelle Monáe. Maar wat Lowlands vooral onderscheidend maakt, is de belangrijkste reden om er naar toe te gaan: Lowlands zelf.
Hier een van de verwachte hoogtepunten van dit jaar, Fink, vier jaar geleden op Motel Mozaïque in Rotterdam:
Dave Hause , 20 augustus in Bitterzoet
Ook te zien op Lowlands, en de afgelopen jaren veelvuldig in Amsterdam, onder meer als voorprogramma in een uitverkocht Paradiso van de deze week in De Groene besproken The Gaslight Anthem: Dave Hause, een kleine 1.70 meter samengebalde energie, en een van de meest getalenteerde onder de ex-punkrockers die met een akoestische gitaar de wereld opnieuw veroveren. Live onweerstaanbaar, kijk maar:
Film - Gawie Keyser
Wereldcinema in Amsterdam , 14 tot 24 augustus
Parels vallen te ontdekken op het World Cinema Amsterdam, onder meer het verrukkelijke The Owners van de Kazachstaanse regisseur Adilkhan Yerzhanov (lees een uitgebreide recensie in De Groene Amsterdammer), maar ook The Third Side of the River van Celina Murgo uit Argentinië. In deze film, waarin Martin Scorsese een hand in de productie had, worden personages en motieven zo traag geïntroduceerd en uitgewerkt dat het net lijkt of er helemaal niets in het verhaal gebeurt. Maar schijn bedriegt; onder de oppervlakte kolkt het van woede en frustratie. Nicolas (Alian Devetac) is een jongeman uit een gezin bestaande uit een moeder en drie kinderen. Er is ook een vader, Jorge (Daniel Veronese), maar die woont ergens anders, vermoedelijk bij een tweede gezin, een moeder en een jongen. Dat is al met al een vreemde stand van zaken. Wat hier precies aan de hand is, wordt nooit helemaal duidelijk.
De film begint met een scène waarin Jorge en Nicolas’moeder seks hebben. Daarna blijkt dat Jorge samen met Nicholas en de jonge uit het tweede gezin uitjes maakt naar zijn boerderij waar het drietal jaagt en barbecuet. Jorge, een arts, is een vermogend man. Meer vragen rijzen als blijkt dat Jorge geregeld enveloppen met geld erin aan de moeder van Nicolas doet toekomen. Iets meer wordt duidelijk in een scène waarin de jongen in het geheim naar het huis van Jorge en zijn tweede gezin gaat waar hij een duik in het zwembad neemt. Wanneer Jorge thuiskomt verstopt hij zich onder het bed.
Langzamerhand blijkt dat Nicholas een enorme woede jegens Jorge voelt. De relatie tussen vader en zoon ontwikkelt zich tot het ijkpunt van het verhaal: een vader die geen vader kan zijn, en tegelijkertijd te veel ‘vader’is, staat tegenover een zoon die geen zoon kan zijn, maar niets liever dan dat wil. Regisseur Murgo werkt deze conflicten effectief uit met een beeldtaal die haar ertoe in staat stelt emoties op subtiele wijze te schetsen. Het perspectief blijft introvert, dicht bij Nicholas, een tiener die aan het begin van zijn leven staat en pas tegen het einde van de film keuzes maakt die hem ertoe in staat stelt los te breken uit de impasse van een verstikkende vader-zoonrelatie.
Naast The Owners en The Third Side draaien er nog zeven films in het competitieprogramma van het festival, werken uit Israel, Ethiopië, Zuid-Korea, Chili, Japan, Uruguay en Mexico. De openingsfilm is Gett. The Divorce Trail of Viviane Amsalem, een rechtbankdrama van de Israëlische broer en zus Ronit en Shlomi Elkabetz. Met Difret, het waar gebeurde verhaal van meisje dat in Ethiopiëwordt ontvoerd, sluit het festival af. Deze laatste film werd mede door de Hollywood-ster Angelina Jolie geproduceerd.
World Cinema Amsterdam vindt van 14 tot 24 augustus plaats op diverse binnen- en buitenlocaties in Amsterdam.