KENNEDY – Vijftig jaar na de moord op John F. Kennedy onderzoekt De Groene in drie artikelen hoe deze schokkende gebeurtenis doorwerkte in de Amerikaanse cultuur. Ook literair tijdschrift De Gids besteedde deze maand uitgebreid aandacht aan Kennedy, met een speciaal JFK-dossier. Op donderdag 21 november organiseert De Gids bovendien een avond over de tot op de dag van vandaag durende nasleep van het ultieme ‘waar-was-jij-moment’ van zijn moord. Met: Dirk van Weelden over de literaire verwerking van de moord bij schrijvers als Don DeLillo en James Ellroy, Emile Fallaux over de rol en iconografie van Jackie Kennedy, en Roel Bentz van den Berg met een popmuzikale verhandeling in beeld en geluid rondom de gebeurtenissen op die fatale dag in Dallas, Texas. Daarna: Kennedy Cocktails.
TELEVISIE – Twee zeer uiteenlopende films van groten van de documentaire, John Appel en Niek Koppen. In Appels Wrong Time Wrong Place mensen wier leven door Breiviks aanslagen voorgoed veranderde, nabestaanden en overlevers. Al lang wilde hij een film maken over de rol van toeval naar aanleiding van een calamiteit. Die kwam. Ingehouden en aangrijpend (Human woensdag 20 november, Nederland 2, 22.59 uur.) Niek Koppen maakte Levende klederdracht over twaalf meest hoogbejaarde dames die van Arnemuiden tot Bunschoten nog in traditionele kledij leven. Binnenkort ‘voorbij, o, en voorgoed voorbij’. Aandachtige, stille documentaire. (NTR, maandag 25 november, Nederland 2, 21.00 uur.) Een vrouw in klederdracht komt op archiefbeeld toevallig voorbij in Michiel Schaaps Achter de dijk. Hij onderzoekthoe in Westkapelle een man lang tamelijk ongestoord seksuele handelingen met jongens kon verrichten, terwijl de gemeenschap wist en meestal zweeg. VPRO, Holland Doc, zondag 17 november, 20.30 uur. Niet sensationeel, wel onthutsend.
(Walter van der Kooi)
STADSLEVEN - Journalist Tracy Metz leidt in samenwerking met De Groene Amsterdammer, de Rode Hoed en filminstituut EYE de maandelijkse talkshow ‘Stadsleven’. De volgende aflevering, op maandag 25 november, is ‘65 tinten grijs’, over de invloed van vergrijzing op de stad. Sprekers zijn Jeroen Slot (hoofd Onderzoek Statistiek van de gemeente Amsterdam), Sabine Wildevuur (hoofd Creative Care Lab bij Waag Society), Leon Deben (initiatiefnemer Stadsdorp Centrum Zuid) en Roeland Rengelink (lid dagelijks bestuur Stadsdeel Centrum voor welzijn).
KUNST – Ik was in Brussel. De Belgen boffen met hun positie als hoofdstad van Europa, want elke zes maanden komt de nieuwe EU-voorzitter door met een eersteklas tentoonstelling, om dat voorzitterschap luister bij te zetten. De Litouwers zijn aan de beurt; in Bozar Brussel houden ze het heel bescheiden bij een kleine en stiefmoederlijk ingerichte tentoonstelling over de filmmaker Jonas Mekas (1922), The Fluxus Wall, maar inGentpakken ze uit met een groot overzicht van Mikolajus (Nicolaas) Čiurlionis (1875-1911). (t/m 15 december). Stel je voor dat Bruckner en Debussy een zoon kregen, die veel door de Litouws-Poolse bossen wandelde, veel Oscar Wilde en Mallarmé las en ook nog eens grofstoffelijk kon aquarelleren, en dan krijg je een beetje een idee van zijn beeldende kunst en zijn muziek. Hij stierf jong, en geldt als inspiratie voor veel Oost-Europese componisten. Stravinsky had een schilderij van hem.
InBozarrichtte India twee grote tentoonstellingen in als onderdeel van Europalia India. De ene (die ik niet gezien heb) is The Body in Indian Art en behandelt de beeldhouwkunst, de andere (die ik wel zag) is Indomania, een overzicht van de fascinatie in het Westen voor alles wat Indiaas was. Dat is een grondige tentoonstelling, met alles van Rembrandt tot George Harrisson, mooi, maar een tikje voorspelbaar.
In het Jubelpark van Brussel is ten slotte een zeer groot overzicht van het werk van de alleskunner Henry van de Velde (1863-1957) – architectuur, schilderijen, jurken, serviezen, meubels, vazen, scheepsinterieurs, het bureau van de koning, museum Kröller-Müller – Van de Velde deed alles, tot op de laatste traploperklem. De inrichters hebben hun best gedaan de tentoonstelling zo onbegrijpelijk mogelijk te presenteren, maar het werk is fantastisch.
(Koen Kleijn)
TONEEL – Mehmet doet iets met tweedehands auto’s in het Drentse gat Amen. Ronica doet iets op de Groningse kunstacademie. Ze hebben er geen van beiden erg veel zin meer in. De een wil terugreizen naar waar hij van oorsprong (qua afkomst) vandaan kwam, Turkije. De ander gaat naar haar werk. Ze staan op het winderige en open perron van het spoorwegstation van Assen. Korte ontmoetingen op plaatsen voor doorgaande reizigers, het is vanouds een kolfje naar de schrijvershand van Rob de Graaf. De Turkse gastarbeiderszoon Ali Cifteki – in wiens opdracht hij Assen Blues schreef – speelt een ontheemde mens die vrij goed & aardig tussen twee culturen is terechtgekomen en die mede daardoor helaas ook nergens meer echt thuis is. Camilla Siegertsz speelt een wantrouwige en licht ontvlambare vrouw die tegen door haarzelf bedachte maar door anderen geconstrueerde muren op loopt. Het is een variant van Brief Encounter maar dan zonder de vlammende passie, eerder doortrokken van een desolaat soort berusting, terwijl treinen met goederen en met mensen voorbijrazen. Cifteki: ‘Het station is zo’n typische plek voor oude gastarbeiders. Ze kwamen aan met de trein, ze wilden weer terug met de trein, maar dat gebeurde bijna nooit.’ Johan Doesburg regisseert dit kwetsbare kleinood.
Te zien in Groningen (20 november), Zwolle (22 november) en op 27 november in de [Toneelschuur Haarlem
](http://%20www.hetnationaletoneel.nl) (Loek Zonneveld)
FILM – Twee diva’s, stijliconen, zijn deze week te bewonderen in films waarin afkomst bepalend is voor de personages die ze spelen. In Blake Edwards’ Breakfast at Tiffany’s (1961) is Holly Golightly (Audrey Hepburn) een en al breekbaarheid terwijl ze met sjieke kleding en accessoires als hoedjes en vooral een grote zonnebril haar falen als mens probeert te verbergen. En in Diana van Oliver Hirschbiegel is Naomi Watts te zien in de rol van de overleden prinses van Wales die net als Holly van bescheiden afkomst is en vervolgens een leven in de high society tegemoet treedt. Opvallend is dat deze laatste film in Engeland bijzonder slecht werd ontvangen. Critici vallen vooral over de ‘tenenkrommende’ teksten, hoewel sommigen er wel op wezen dat het spel van Watts het werk enigszins redt. Misschien heeft Diana het ook zwaar te verduren omdat het sprookje in het echte leven zo ongenaakbaar overging in tragedie. Haar dood vloekte met de sensibiliteit van het verhaal waarin een gewoon meisje een prinses wordt en nog lang en gelukkig leeft. Wat dit betreft gaat het ‘prinses’ Holly beter af. De les die ze leert is dat liefde meer waard is dan een parelketting om een slanke nek, of de sensualiteit van die magere, blote schouders en bovenarmen gecreëerd door het kleine zwarte jurkje met bijpassende lange handschoenen, of het opgestoken, licht getinte haar en natuurlijke die grote, donkere ogen. Een verleidelijke film, nog altijd, en nu ook in een vers gerestaureerde versie. Met het nummer Moon River: ‘Two drifters, off to see the world/ There’s such a lot of world to see…’ (Te zien vanaf 14 november)
(Gawie Keyser)