FILM – De politieke boodschap van Paul Greengrass’ nieuwe film Captain Phillips, over de kaping in 2009 in de Indische Oceaan van het vrachtschip Maersk Alabama door Somalische piraten, is binnen het eerste kwartier duidelijk. Kapitein Richard Phillips (Tom Hanks) maakt zich op voor een reis van Oman naar Mombasa. Onderweg naar het vliegveld vanwaar hij naar de haven zal reizen praat hij met zijn echtgenote over gezinszaken, over hun twee zonen van wie er één niet bijster zijn best op school doet. Dat baart Phillips zorgen. Want ‘de wereld is snel aan het veranderen’. Het verhaal vervolgt met een scène ergens in een straatarm Somalisch gehucht waar gewapende gangsters of warlords in dure SUV’s arriveren om uitgemergelde bewoners, jongens van dezelfde leeftijd als die van kapitein Phillips, te ronselen voor de kaping. De animo is groot; voor de wanhopige jonge mannen is dit een kans brood op de plank te krijgen. Terug naar de haven in Oman: een shot, wijd en vanuit de lucht gedraaid, toont honderden containers die op de Maersk Alabama moeten worden geladen voor verscheping. Gebruiksartikelen. Misschien dingen zoals auto’s, televisietoestellen en kleding. De confrontatie die volgt tussen de Amerikaan Phillips en de Somalische piraten is een clash tussen beschaving en wreedheid gecreëerd door ongelijkheid en wanhoop. Met Captain Phillips verfijnt Greengrass tevens zijn kenmerkende, innovatieve visuele stijl, een soort cinema van frenetieke spanning en hallucinatie waarin het beeld constant claustrofobisch is, doorgaans dicht bij datgene wat de personages ervaren. Te zien vanaf 21 november
(Gawie Keyser)

TELEVISIE – Killing Time heet de nieuwste documentaire van Jaap van Hoewijk in wiens werk de dood vaak het thema is. In zijn debuut uit 1995, Procedure 769, liet hij de getuigen van een terechtstelling in Californië aan het woord. Nu ging hij terug naar de VS en filmde rond de executie per injectie van Elroy Chester na vijftien jaar ‘death row’. Veroordeeld voor verkrachting en vijf moorden. We zien zijn familieleden voor, tijdens en na, en horen hun versie van het gebeurde. We zien hen in een opvanghuis bij de gevangenis, waar vrijwilligers hen bijstaan. We zien plaatselijke tv-ploegen voor wie executieverslaggeving (Texas!) routine is. We zien familieleden van slachtoffers die getuige zijn van de voltrekking. We zien een handvol demonstranten die de doodstraf ‘racistisch’ noemen. We horen de verkrachte vrouw die de strafvoltrekking aanzag, maar daaruit geen enkele voldoening put. In tegenstelling tot een politieman: ‘Het beest is dood.’ Indringende registratie zonder expliciet oordeel. Holland Doc, VPRO, vrijdag 29 november, Nederland 2, 21.00 uur.
(Walter van der Kooi)

TONEEL – Allen die vorig jaar de voorstelling Lebensraum van de van oorsprong Zweedse maar in Nederland opgeleide en hier ook vaak werkzame mimekunstenaar Jakop Ahlbom hebben gemist, krijgen nu een herkansing. De productie gaat op een beperkte reprise-tournee. Het leven van de twee mannen in een te klein huis (Ahlbom zelf en Reinier Schimmel), die voor hun beperkte levensruimte een serie handige oplossingen hebben bedacht (geïnspireerd op de stomme-film-eenakter Vogelverschrikker van Buster Keaton uit 1920) wordt op z’n kop gezet door een houten-robot-in-de-huishouding die niet exact genoeg is geprogrammeerd, een overigens briljante vertolking van Silke Hundertmark. De fabuleuze slapstick-diamant die uit deze situatie wordt gehakt is geestig, perfect in de uitvoering en boordevol hectische en chaotische verrassingen. Na de korte tournee (Nieuwegein, Schiedam, Heerhugowaard, Turnhout) gaat Lebensraum naar Frankrijk en Engeland. Waarna de voorbereidingen beginnen voor de nieuwe Ahlbom-voorstelling, BUG (naar Tracy Letts) die op 8 februari 2014 in de Toneelschuur Haarlem in première gaat.
(Loek Zonneveld)

KUNST – In Castrum Peregrini, Amsterdam, [S]elected – Gerrit Rietveld Awards 2013. Wie waren dat ook al weer & zat er wat goeds tussen? De posters – van Nerijus Rimkus (Lit) en Nora Turato (Kr) – waren zeer vernuftig, en een bewijs dat de Grafische Afdeling van de Academie ’t altijd wel goed doet; onder de genomineerden was overigens nog een Litouwse, Dovile Bernadisiute (het stikt van de Litouwers op de Nederlandse kunstacademies). De meest interessante onder de winnaars was de performancekunstenaar Eamonn Harnett. T/m 13 november
InDe Pont, Tilburg, trekt het gevierde werk van Philip-Lorca diCorcia de aandacht, maar sinds dit weekend ook Levenswerk, fraai videowerk van Margriet Luyten (1952). Portretten van negen kunstenaars, geboren tussen 1913 en 1929, doorgebroken in de jaren vijftig en zestig: Armando, Loes van der Horst, Ata Kandó, Ger Lataster, Henk Peeters, Roger Raveel, Nono Reinhold, JCJ Vanderheyden en Co Westerik. Vijf van hen zijn inmiddels overleden.
(Koen Kleijn)

LEZING & DEBAT - Vanmiddag om vijf uur organiseert Athenaeum een bijeenkomst in Spui25 ter viering van ‘The Modern Magazine’, het nieuwe boek van Jeremy Leslie. Al meer dan 25 jaar houdt hij zich bezig met veranderingen in de geprinte en digitale media, ook staat de invloedrijke weblog ‘MagCulture’ onder zijn leiding. Jeremy Leslie zal worden geïnterviewd door Xandra Schutte, hoofdredacteur van De Groene Amsterdammer. Aanmelden kan nog.
Naar aanleiding van Historiezucht, het nieuwe boek van Marita Mathijsen, organiseert Spui25 op 25 november om vijf uur een bijeenkomst over de rol van de overheid bij historisch erfgoed. Mathijsen zal haar boek introduceren en een overzicht geven van de omgang met erfgoed in de afgelopen eeuwen. De andere sprekers zijn Nelleke Noordervliet (schrijfster), Paul Spies (directeur Amsterdam Museum) en Joep Leerssen (Academiehoogleraar Europese Studies). Maarten Asscher leidt het programma in goede banen. Historiezucht wordt ook deze week in De Groene Amsterdammer besproken.
Diezelfde avond vindt om acht uur de nieuwe editie van ‘Stadsleven’ plaats in de Rode Hoed. Tracy Metz leidt deze maandelijkse talkshow over het leven in de stad en in Amsterdam in het bijzonder. Het thema van deze aflevering is ‘65 tinten grijs’, de invloed van de vergrijzing op de stad. Sprekers zijn Jeroen Slot (hoofd Onderzoek Statistiek van de gemeente Amsterdam), Sabine Wildevuur (hoofd Creative Care Lab bij Waag Society), Leon Deben (initiatiefnemer Stadsdorp Centrum Zuid) en Roeland Rengelink (lid dagelijks bestuur Stadsdeel Centrum voor welzijn).

Beeld: Sanne Peper