KUNST – Sinds vorige week ligt het boek Via PanAm van Kadir van Lohuizen in de schappen, een weergave van een lange reis over de PanAmerican Highway, van noord naar zuid. Prachtig werk; het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam toont de foto’s ook op groot formaat. Te zien tot en met 12 januari.

De landing van de erfprins Willem Frederik bij Scheveningen werd vorig weekend nagespeeld met een geheel door Oranjegezinde historici schoongewassen script. Zo lieten zijn Huub Stapel zeggen dat hij in 1795 was verjaagd ‘door de Franse bezetter’, wat maar heel gedeeltelijk waar was: het was toch echt de meerderheid van het Nederlandse volk zelf, dat volkomen op de ‘sul’ Willem V (aldus koningin Wilhelmina) was uitgekeken. Deze Willem had ijverig met die Franse bezetter gesoebat om een vervangend prinsdommetje te krijgen. Dat werd Fulda – de band met de Nederlanden was nou ook weer niet zó sterk. De re-enactment verwees, zo leek het, niet naar 1813, maar meer naar de mythe van Soldaat van Oranje, die op datzelfde strand had rondgebanjerd en ‘Oranje’ werd aldus gelijkgesteld met ‘vrijheid’. In de hemeltergend knullige televisiedocumentaires over de drie koningen van Omroep Max wordt het Oranjehuis verder gelijkgesteld met ‘welvaart’. Rare zaak. De geschiedenis wijst – als je het mij vraagt – eerder uit dat de Nederlanden als vrije, democratische samenleving eerder ondanks de bemoeienis van de Oranjes tot ontwikkeling kwamen, dan dankzij. Enfin: het Muzee Scheveningen wijdt tot 30 maart een overzicht aan dat soort landingen, in Vorstelijke voet aan wal.
(Koen Kleijn)

FILM – In The Butler van Lee Daniels speelt de uitstekende acteur Forrest Whitaker de rol van Cecil Gaines, een man die na jaren van arbeid op een katoenplantage waar hij er getuige van was hoe zijn vader door de zoon van de plantage-eigenaar werd vermoord, carrière maakt als butler in het Witte Huis. Daar werkte hij voor acht verschillende presidenten, mooi gespeeld door onder anderen John Cusack en Alan Rickman.

De film vertelt een groot verhaal waarin de geschiedenis van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging centraal staat. Daniels’ gebruik van de voice-over om alle elementen bij elkaar te houden, werkt niet altijd even goed. Het centrale thema, onderdrukking op basis van huidskleur, wordt zo wijd uitgesponnen dat het karakter van het hoofdpersonage maar weinig ruimte krijgt. Daar staat tegenover dat het een feest is om Whitaker aan het werk te zien. Hij heeft iets jongensachtig, maar zoals blijkt uit zijn performance als een Britse soldaat in Neil Jordans The Crying Game (1992), en als een moderne samoerai in Jim Jarmusch’ Ghost Dog (1999), is dat een rookgordijn voor iets gevaarlijks.

Tevens uit deze week: Inside Llewyn Davis , de nieuwe film van de gebroeders Coen over een folkzanger in Geenwich Village begin jaren zestig. Ook is er een mini-retrospectief van de Coens in EYE te Amsterdam, met eenmalige vertoningen van hun neo-noir Blood Simple (1984) en het dikwijls ondergewaardeerde O Brother, Where Art Thou (2000), waarin de fictieve band The Soggy Bottom Boys met bluegrass, country en folk het mythische verhaal, losjes geïnspireerd op Homerus, draagt. (Te zien vanaf 5 december)
(Gawie Keyser)

TELEVISIE
– De Nederlandse Opera staat in het linkerrijtje van Europese operahuizen. Met een relatief klein budget regelmatig topproducties dankzij de onvolprezen Pierre Audi en zijn staf. Daar geniet een betrekkelijk klein bevoorrecht publiek van. Maar in NTR’s December Operamaand wordt jaarlijks een aantal producties uit het voorbije seizoen uitgezonden. Mede dankzij voortreffelijke tv-regie (Misjel Vermeiren is een grote) valt er volop in te halen of herbeleven. Op 8 december kijkt Hans Haffmans met Audi terug op diens kwart eeuw Amsterdamse regies (Monteverdi en Wagner als zwaartepunt). Op 22 december wordt diens recenter productie van Rossini’s Guillaume Tell integraal uitgezonden. Zeer aanbevolen ook op zondag 15 december Mozarts Zauberflöte in bejubelde regie van Simon McBurney. En zondag 29 december de onbekende Händel Deidamia in regie van David Alden. Absoluut spektakel. Voorlopig bovendien de laatste grote Amsterdamse Barokopera vanwege hoge kosten. Podium, zondags, Nederland 2, 13.00 uur.
(Walter van der Kooi)

POPMUZIEK – Drie tips deze keer. Zelfs wie niets met de muziek van Nine Inch Nails heeft zou toch een gang naar de Heineken Music Hall moeten overwegen in mei. De voorverkoop is afgelopen vrijdag begonnen en het gaat geheid uitverkopen, vandaar deze vroegtijdige tip. De reden dat een show van Nine Inch Nails, en zeker een van de huidige tournee, zelfs voor niet-liefhebbers van de muziek de moeite waard is de in technisch, visueel en conceptueel opzicht zeer indrukwekkende show. ‘At least a decade ahead of its time’, concludeert buzzfeed terecht in dit artikel.

  1. Alle bands die ophouden komen op een dag weer bij elkaar. Dus zelfs De Raggende Manne , de band rond Bob Fosko, die nummers kon maken die aan één zin genoeg hadden. Maar dan wel mooie, woeste zinnen, als ‘Dit Jaar Wil Ik Sneeuw’.

  2. De tragische, maar passende (want in een Porsche en met een vriend) dood van Fast and the Furious -acteur Paul Walker leidde zelfs in Nederland tot spontane eretochten van streetracers. De serie kent inmiddels zes films. De laatste was de beste, al ging het inmiddels meer om de harde actie dan om het hard rijden. Het beste nummer van de soundtrack is ronduit gemaakt voor auto-audio met opgepompte woofers: ‘We Own It (Fast and Furious)’ van 2 Chainz en Wiz Khalifa.
    (Leon Verdonschot)

Beeld: Filmstill Inside Llewyn Davis
Kadir van Lohuizen