Televisie – VPRO 2Doc: The Gatekeepers

Een herhaling. Maar dan van een zo bijzondere documentaire dat ik hem toch aanraad aan wie hem niet zag. In The Gatekeepers komen zes voormalige hoofden van de Israëlische veiligheidsdienst Shin Bet aan het woord. Dat alleen al is ongelooflijk, maar nog veel ongelooflijker is wat ze onthullen en welke opvattingen ze debiteren. Dat ‘ze’ is uiteraard te generaliserend: ondanks de uitgesproken functie die ze bekleedden verschillen ze behoorlijk van elkaar. Dat Avraham Shalom de bezetting van de Palestijnse gebieden vergelijkt met de Duitse bezetting van delen van Europa in de oorlog zullen ze hem niet allemaal in dank hebben afgenomen. Maar zo ongenuanceerd als je het verwacht van hoofden van veiligheidsdiensten, zo genuanceerd is het verhaal van de meesten. Ook heel knap gebruik van archiefmateriaal. Terwijl we weten hoe het afloopt toch spannend en onthullend. Met voortreffelijke interviews van de maker.

Dror Moreh, The Gatekeepers, VPRO 2Doc, donderdag 7 april, NPO 2, 23.55 uur (anderhalf uur!).

Televisie – VPRO Tegenlicht: Cyberjihad

‘Niet alleen de kwantiteit maar ook de kwaliteit van jihad-propaganda is toegenomen. Onthoofdingen worden nu in slow-motion en met meerdere camera’s gefilmd.’ Zo zien we maar weer dat de vooruitgang niet is tegen te houden, ook, of juist niet bij lieden die terug willen naar de Saoedische zevende eeuw. Het citaat komt overigens niet van een cultuurrelativistische filmgek, maar uit het persbericht van de VPRO voor de komende Tegenlicht-aflevering Cyberjihad. Over het algemeen proberen wrede bewegingen en regimes hun gewelddaden verborgen te houden. IS doet het tegenovergestelde en maakt met terreur propaganda. In Hollywood-achtige actiedocumentaires die jongeren het gevoel geven dat ze zelf ook van ‘een zero in het Westen een hero in Syrië’ kunnen worden. En met gebruik van sociale media. Tegenlicht gaat in op die IS-strategie en op de moordende effecten ervan. Maar ook en vooral op pogingen er tegenwicht aan te bieden, hoe ongelooflijk moeilijk dat ook blijkt te zijn. Onderzoeksjournalist, ex-jihadist, terrorisme-expert en jihad-kenner komen aan het woord. Die laatste is Molenbekenaar en religiewetenschapper Montasser Al-De’emeh die deradicaliseringscursussen geeft en die recent in het nieuws kwam doordat hij kort aangehouden werd vanwege een, volgens de Belgische justitie, valse ontlastende verklaring inzake een terreurverdachte. Wat hem niet minder deskundig maakt inzake complexe, belangrijke problematiek. Hoeveel IS-gruwelmateriaal in de documentaire zit kan ik niet zeggen want ik heb mezelf gespaard door niet te kijken. Voor wie sterkere zenuwen heeft:

Hans Bussink, Cyberjihad, VPRO Tegenlicht, zondag 10 april, NPO 2, 21.05 uur.

Walter van der Kooi

Film – Triple 9

Triple 9 van de Australische regisseur John Hillcoat volgt de verstikkende melancholie in zijn Cormac McCarthy-verfilming The Road (2009), waarin een niet nader genoemd event de mensheid zo ongeveer uitwist, en een vader en zoon tijdens een trektocht door een desolaat, gevaarlijk landschap moeten overleven. Hillcoats nieuwe film is een politiethriller gesitueerd in de multiculturele stad Atlanta, Georgia. Het verhaal, over corrupte agenten die samenwerken met de Russische maffia, speelt zich af in het hier en nu. Maar het apocalyptische is evenzeer aanwezig als in The Road. Hillcoat schetst een duister beeld van een moderne, westerse stad waarin alle controle zoek is. En waarvoor er voor iedereen, overheid en burgers, geen hoop meer is.

Zoals bij The Road speelt Hillcoat in Triple 9 met het idee van verlossing. Chris Allen (Casey Affleck) is een rechercheur die ondanks zijn jonge leeftijd het klappen van de zweep kent als het gaat om multiculturele problemen in de buurt. Hij is het wankele morele centrum van het verhaal. Zijn nieuwe collega’s zijn allemaal corrupt. Als partner krijgt hij Marcus Belmont (Anthony Mackie) die heimelijk deel uitmaakt van de gang van Michael Atwood (Chiwetel Ejiofor), een sterke man voor de Russische maffia, aangestuurd door Irina Vlaslov (Kate Winslet). Nog een personage is de oudere broer van Chris: de alcoholverslaafde, wiet rokende rechercheur Jeffrey Allen (Woody Harrelson). Iedereen in het verhaal loopt op zijn tandvlees. De samenleving is een herkenbare hel: geweld, haat, corruptie. Hoe dan nog iets te zijn dat in de buurt van ‘een goed mens’ komt, daar gaat Triple 9 over.

Natuurlijk, dit verhaal hebben we al váák gezien, niet alleen wanneer je dagelijks het nieuws volgt, maar ook in misdaadfictie zoals die van James Ellroy, de recente televisieserie True Detective en meer rechtstreeks in Heat (1995), de klassieke politiethriller van Michael Mann waaraan Triple 9 meer dan schatplichtig is, vooral in het uitbeelden van een schietgevecht dat zich na een bankoverval op straat afspeelt. Anders dan bij Mann zijn de antihelden bij Hillcoat géén peinzende romantici (behalve misschien die jonge detective Allen). Hillcoat overgiet zijn film met hard pessimisme. Een positieve uitkomst zit er niet in, waarmee ik overigens niets verklap over de afloop. Zo duister is deze film van begin tot eind, en zo warm wil ik Triple 9 aanbevelen als filmtip van de week.

Te zien vanaf 7 april

Gawie Keyser