Netflix biedt een ‘vrijplaats voor filmauteurs om risico’s te nemen’. Dat zegt Dee Rees, regisseur van Mudbound, over de lotgevallen van een witte en een zwarte familie op het platteland van Mississippi tijdens de Tweede Wereldoorlog. In de eerste, jubelende recensies luidt de consensus dat de film bestemd is voor Oscar-glorie, ook al is hij vooralsnog alleen via Netflix ‘op televisie’ te zien.
Toch is hier iets meer aan de hand. Een Oscar-film gemaakt door een ‘filmauteur die risico’s neemt’, dat lijkt een paradox. Daarom is Rees’ statement over Netflix ironisch. Over de streamingdienst heeft ze gelijk; hiervan getuigen talloze innovatieve dramaseries. Maar haar eigen film is allerminst een voorbeeld van een artistiek vooruitstrevende productie. Het verhaal, gebaseerd op een roman van Hillary Jordan, gaat over de McAllans en de Jacksons die op dezelfde boerderij wonen. De Jacksons huren grond bij de McAllans en moeten daarom een deel van hun opbrengst aan de witte familie overhandigen: geïnstitutionaliseerd racisme dus. Actueel, maar vernieuwend is het niet.
Anders dan in Mudbound, waarin de personages ‘gemaakt’ overkomen en de crisis waarin ze zich bevinden geen moment impact op de kijker heeft, krassen de makers van The Great Beyond, Netflix-documentaire over de komische acteur Jim Carrey, doelbewust alle laagjes van artificialiteit weg. Hun film heeft een unieke vorm: tijdens het draaien van Milos Formans Man on the Moon (1999), over het leven van de midden jaren tachtig overleden komiek Andy Kaufman (Latka uit de sitcom Taxi), volgden ze hoofdrolspeler Carrey achter de schermen. Het blijkt dat Carrey zich tijdens de hele productie, ook als er niet gefilmd werd, als Kaufman gedroeg – een extreme vorm van method acting. Ook als Forman met Carrey praatte, antwoordde die als Kaufman: ‘Jim Carrey is er niet, Milos.’
Hilarische scènes volgen, bijvoorbeeld tijdens een feestje in de Playboy Mansion. Carrey wordt uitgenodigd en kondigt aan dat hij zou gaan als Tony Clifton, een alter ego van Kaufman die in het echt vaak ‘gespeeld’ werd door zijn kompaan Bob Zmuda. Wat Carrey doet: hij laat de echte Bob Zmuda naar het feestje gaan, zodat iedereen denkt: dit is Jim Carrey als Tony Clifton. En wát een performance! zeggen de aanwezige sterren. Maar later op de avond volgt verbijstering wanneer de acteur Jim Carrey arriveert, als zichzelf. Playboy-baas Hugh Hefner wordt woedend; hij laat Zmuda verwijderen. The Great Beyond is zo goed, omdat de film echte risico’s neemt door de verleidelijk fictieve wereld van cinema af te breken om een universeel verhaal te vertellen: over de rollen die mensen hun leven lang spelen, Jim Carrey voorop, zonder dat ze ooit zichzelf zijn. Precies hierin zit het falen van Mudbound: acteurs spelen toneel zonder dat ze iets doen of zeggen wat lijkt op een herkenbare werkelijkheid. Oscar-achtig hapklaar, maar vooral conservatief. Het werk is een voorbeeld van fake entertainment, en dat is precies wat ontmaskerd wordt dankzij Jim Carrey in wie de briljante Andy Kaufman voortleeft.
Mudbound en The Great Beyond zijn nu te streamen via Netflix