Tosti’s

Ik haalde mijn twaalfjarige dochter op van een partijtje. Een meute kinderen sprong en brulde Voordat de bom valt van Doe Maar. 1983. Dolle pret. Zelf was ik ook niet doordrongen van doodsangst, maar uit een column van Teun van der Keuken in de laatste Nieuwsbrief van de vpro begrijp ik dat hij destijds wel degelijk doodsbang was. Hij is interviewer in Een programma over de jaren tachtig. De eerste aflevering ging zondag over bommen. Om dat toenmalig dreigingsgevoel enigszins begrijpelijk te maken voor jongere kijkers, vanuit het veilige besef dat kernwapens vooral ter afschrikking dienden. Het is, door het stempel van concept en regie, een behoorlijk luchtig verhaal over zwaarte. En dan komt kort voor uitzending Poetin met zijn kerndreiging. Van der Keuken: ‘Per ongeluk heb ik met regisseur Jorne Baard een tv-programma gemaakt dat erg actueel is. En dat bevalt me niks.’

Als u het niet zag: we ontmoeten Nederlandse straaljagerpiloten die met een kernbom, bestemd voor ddr en Polen, rondvlogen. De één behoorlijk in gewetensnood, de ander zonder centje pijn, ook al in de veronderstelling dat het er nooit van zou komen. We ontmoeten een man die in Havelte kernwapens bewaakte (80x Hiroshima), wat met filmpjes kijken en tosti’s dodelijke sleur werd, behalve toen een bange soldaat een konijn voor een Rus aanzag en schoot. Halverwege belanden we in Palomares, dorp aan de Costa del Sol. Waar in 1966 een Amerikaans vliegtuig met vier kernbommen pal voor het strand belandde. Geheimgehouden door Amerikanen en Franco, die vreesde voor schade aan toerisme. Er is daar nog altijd verboden gebied. Zelfs jonge zegsvrouw Marta, die overtuigd is van geheim gehouden oversterfte door kanker, eet sla van de koude grond. Terwijl de patrijzen jagende buurman vertelt dat alleen zijn vrouw en hij die eten; nageslacht verdomt het. Bekroning van de uitzending is een interview over de Italiaanse zomerhit Vamos a la playa (1983) met een van de zangers. Waarin kort een bom op het strand voorbij komt. In het Spaans want dat bekte en verkocht lekker. Laat de man nou niet weten dat dat echt gebeurd is.

Sommige interviews lijken toneelstukjes omdat Teun doet of hij niet weet wat hij al weet. Er zitten veel beeldgrappen in. Mensen met doodenge stralingskleur; een Russische militair van Madame Tussaud’s in een Hollandse keuken (‘liever die in de keuken dan een raket in de tuin’). Het is half lollig, half serieus. En in dat laatste behoorlijk informatief, respectievelijk geheugen opfrissend. Zoals ook de tweede aflevering over de Olympische Winterspelen in Sarajevo, 1984. Hier geheel vergeten want nul medailles! Maar wel glorieuze stuiptrekking van Joegoslavië. Nu maar hopen dat de Bosnische Serviërs zich niet vóór aanstaande zondag afscheiden.