Als diegene ook nog om de haverklap zijn of haar nationale belangen aan diggelen gooit, komt daar de nodige Schadenfreude bij.
In deze categorie opereert sinds deze zomer de Filippijnse president Rodrigo ‘Digong’ Duterte. Na amper drie maanden is duidelijk dat deze man dat op een bijzonder niveau doet. Even na zijn aantreden noemde hij de ambassadeur van de VS, de belangrijkste Filippijnse bondgenoot, ‘homo’ en ‘hoerenzoon’. Die laatste aanduiding gebruikte hij vervolgens ook voor Obama. (Hij bleek het later te betreuren dat dit ‘werd opgevat als een persoonlijke aanval op de Amerikaanse president’.) Om in te peperen dat er een enorme hork was neergestreken in Manilla, vergeleek hij zichzelf met Hitler in zijn ambitie om een Endlösung te vinden voor de drie miljoen drugsverslaafden in zijn land. In één klap trok hij daarmee meer aandacht voor de Filippijnse moordeskaders dan Amnesty en andere ngo’s met eindeloze campagnes.
Duterte houdt het niet bij woorden alleen. Twee weken geleden kwam zijn minister van Defensie in Hawaï vertellen dat de Amerikanen niet meer met de Filippijnse marine mogen patrouilleren in de Zuid-Chinese Zee. De Filippijnen claimen een groot deel van die zee, en zijn daarover in een soort koude oorlog verwikkeld met China. Het meest directe gevolg daarvan is dat China veel sterker staat, nu de grootste marine ter wereld niet meer met de Filippino’s meevaart. De minister kwam ook vertellen dat vijfhonderd Amerikaanse militairen (inclusief honderd commando’s) die meehelpen om de terreurgroep Abu Sayyaf onder de duim te houden weg moeten. Die groep hanteert sinds twee jaar de zwarte vlag: in 2014 zwoer zij trouw aan IS.
Hoewel Filippino’s volgens peilingen zeer pro-Amerikaans zijn, hebben zij reden om hun trots tegen de VS te willen verdedigen. Rond 1900 lijfden de VS het land in als kolonie, met als smoes dat zij het kwamen bevrijden van Spanje. Pas na de Tweede Wereldoorlog erkenden zij de Filippijnse onafhankelijkheid, maar hielden er wel een enorme marinebasis aan. Dat de Filippijnen een kolonie waren geweest, poetsten de VS uit hun geschiedenis weg, net als de wrede koloniale oorlog. Duterte herinnert daar nu terecht aan.
Evengoed zijn er slimmere manieren van protest dan militaire hulp het land uit schoppen als IS je in het vizier heeft. In tal van landen in Zuidoost-Azië is radicalisering een serieus probleem geworden in deze eeuw. De tijden dat de islam in deze regio als voorbeeld van een gematigdheid en extremismebestendigheid werd gezien is voorbij. Naast de Filippijnen zijn islamistische terreurgroepen ook actief in Indonesië, Maleisië, Bangladesh en Thailand. Naar schatting vechten zo’n achthonderd man uit die landen, vooral Indonesiërs, voor IS in Syrië en Irak. Verschillende groepen werken samen: zo rolde Indonesië een paar jaar geleden een gedeeld trainingskamp op in Atjeh.
In de hele regio zijn regelmatig aanslagen. Maleisië wordt nog ingeschat als het land in dit rijtje met het laagste terreurrisico, maar volgens opiniepeilingen staat elf procent van de bevolking positief tegenover IS. En IS staat positief tegenover Zuidoost-Azië. Verschillende experts waarschuwden dit jaar dat de regio een van IS’ alternatieven is voor de oprichting van een doorstartkalifaat, nu het origineel aan zijn doodsstrijd bezig is.
Maar het is niet allemaal kommer en kwel. Veel landen in Zuidoost-Azië gaan veel beter om met radicalisering dan landen in het Midden-Oosten. Zo heeft Singapore een veelgeprezen ‘religieuze rehabilitatiegroep’ voor spijtoptanten en sluit Maleisië zijn extremisten apart op, om prediken in de gevangenis tegen te gaan. In Indonesië bestrijden de grootste moslimorganisaties van het land actief de boodschap van IS, bijvoorbeeld met de sociale-mediacampagne #WijZijnNietBang. Die benaderingen doen veel meer aan het probleem dan enkel de militaire optie, die ook onder Obama de norm is gebleven in de VS en in internationale samenwerking. Maar het is het andere uiterste om Amerikaanse commando’s uit de Filippijnen weg te sturen als IS een nieuw heenkomen zoekt, en dan zijn er ook nog de duizenden Filippijnse mannen die schuilen voor Duterte’s drugsoorlog.
In Europa weten we hoe snel ex-verslaafden en -criminelen zich kunnen ontpoppen tot dodelijke terroristen. IS weet het ook.