Istanbul – Het is alsof de tijd heeft stilgestaan. Turkse politieagenten voeren ‘Zaterdagmoeder’ Emine Ocak af, net zoals ze dat deden in 1997. Toen was het twee jaar geleden dat haar zoon Hasan werd meegenomen door de politie. Ze vond zijn gemartelde lichaam terug in een anoniem massagraf. Sinds zijn verdwijning is Ocak op zaterdagen op het Galatasaray-plein in Istanbul te vinden. Moeders en andere nabestaanden van met name in de jaren negentig verdwenen, veelal linkse, Koerdische, mannen tonen er in stilte foto’s van hun dierbaren. De meesten vonden nooit een lichaam.
Hoewel de moeders altijd veel tegenwerking van de autoriteiten kregen, komen ze vanaf 2009, na een jarenlange pauze, elke zaterdag bijeen. Twee weken terug brak de politie het zevenhonderdste protest echter op voor het begon. Weer werd Ocak, inmiddels 82, meegenomen door de politie. Opdat ze niet om opheldering en berechting van de verantwoordelijken voor de moord op haar zoon kon vragen.
De fotograaf die Ocak in 1997 vastlegde was Ahmet Sık – toen nog journalist, inmiddels parlementslid voor de linkse hdp. Met een groepje verzet hij zich, zittend op straat, tegen het neerslaan van de demonstratie. Als de politie probeert Arat Dink, zoon van de in 2007 vermoorde Armeense journalist Hrant Dink mee te nemen, verhinderen Sık en zijn collega’s dat door een keten van armen om de jongeman te vormen.
Zelfs dit iconische beeld kan de repressieve realiteit niet verhullen. Martelingen en verdwijningen waren in de jaren negentig gemeengoed in Turkije, maar begin deze eeuw werden beide praktijken onder invloed van de EU-toetredingsonderhandelingen teruggedrongen. De afgelopen jaren maakte marteling echter een comeback. De groeiende invloed van de ultranationalisten in de regering van president Erdogan en de retoriek van minister van Binnenlandse Zaken Soylu, die de moeders van banden met de pkk beschuldigde, beloven weinig goeds.
In protestweek 701 – nota bene op de Internationale Dag van de Vermisten – zet de politie het hele gebied rond het plein af. De moeders geven een korte persverklaring af, waarin ze zweren hun protest voort te zetten. Een cordon politieagenten neemt hun plek in. Op de plek waar de moeders voorheen portretten van hun verdwenen dierbaren in stilte omhoog hielden, staren de agenten nu verveeld voor zich uit.