Twee vogels

In het Oudemirdumklif, een gebied onder beheer van Natuurmonumenten bij het Friese dorp Oudemirdum, is Orkater in samenwerking met schouwburg De Lawei neergestreken voor de muziektheatervoorstelling Het verdriet van de Zuiderzee. Er verrees een knaller van een tribune waar anders nooit een mens komt. Ruben Wijnstok tekende voor het open en weidse decor en daarachter tekende de mens voor het IJsselmeer, voorheen de Zuiderzee. Wat een kleuren in de avondlucht, en een veelheid van vogels, meeuwen, aalscholvers, een voorbij tuffend zeilscheepje met gestreken zeilen. Er komen nog wat koeien buurten. Noem me een polderjongen, maar ik leef daar behoorlijk van op.

Over de menselijke veronachtzaming van het ecologische en sociale evenwicht dat het verdwijnen van de Zuiderzee met zich meebracht, gaat de voorstelling. Geert Lageveen schreef en regisseerde en deed dat aangenaam licht en warmbloedig. Ik zou het een familievoorstelling willen noemen, een geëngageerde vertelling die begint met een vrolijke schare vogels die vanuit het water, in charmant kostuum van Arien de Vries, een kijkje komt nemen bij die mensen die ze nooit eerder op dit stukje land hebben kunnen gadeslaan. Er is een roerdomp, een lepelaar, een tjiftjaf, een nachtegaal. Hun perspectief vormt het raam waardoor we de voorstelling bezien. Radek Fedyk en Sytze Pruiksma componeerden evenwichtige muziek bij de teksten van Lageveen. Soms sluipt er een teveel aan (emotionele) eenduidigheid in de taal van die liedjes, die dan wat mij betreft net over de complexiteit van het inhoudelijke heen scheren. De mix van (muziek)stijlen echter is rijk en genereus. Ook hertaalde Nick Livramento Silva sommige van zijn monologen en deed dat richting spoken word, en sappig.

Twee van de vogels transformeren in de vissersbroers Inne en Minne, die de aanbouw van de Afsluitdijk meemaken. Inne droomt van een groter en beter leven en werkt mee aan de bouw. Minne is spiritueel ongrijpbaarder en meer vergroeid met de Zuiderzee. Hij ziet de komst van het project van ingenieur Lely met lede ogen aan. Grietje Bosker, een vrouw die echt geleefd heeft – zij was de eerste die de Afsluitdijk ‘overstak’ – zoekt een echtgenoot en huwt een van de broers. Klaasje Keja Kwestro speelt haar razend energiek en Lageveen schreef met haar een rijke rol.

Tegen het einde van de plot keren we terug naar de vogels van het begin. Hier wordt het denken achter de tekst me te sprookjesachtig. De vogels stellen een utopie voor, door hen voortgeleefd, alsof de natuur alleen zachtmoedigheid en gelijkwaardigheid voortbrengt. Maar dat het inleven in een ander perspectief dan het menselijke een ecologische noodzaak is voor het voortbestaan van leven op aarde is noodzakelijk gedachtegoed, door Orkater gebracht op het mooist mogelijke podium daarvoor denkbaar.