Ondanks de lange rijen bij het Groninger Museum voor Russische negentiende-eeuwse schilderijen van sprookjes en legenden is een grotere culturele verrassing te vinden iets dieper in de stad. Galerie Noorderlicht toont met Soul and Soul 1969-1999 een overzicht van de Japanse fotograaf Kiyoshi Suzuki (1943-2000) en heeft daarmee wellicht een van de fototentoonstellingen van het jaar binnengehaald.
Het werk van Suzuki is obscuur, aangrijpend, teder en dierbaar. In impressionistische series viert de vroeg gestorven fotograaf op intieme wijze het licht en de duisternis, waardoor een spontaan, persoonlijk oeuvre ontstaat. Begonnen met fotografie in de late jaren zestig hangt Suzuki het principe aan dat de registratie van ervaring narratieve elementen overstijgt. Bij deze fotograaf geen betogen of verhalen, maar grafische equivalenten van herinneringen recht uit het onderbewuste. Overbelichting, onderbelichting, slordige kaders, onscherpte, hard contrast, korrelige afdrukken van beschadigde negatieven: alles draagt bij aan de directheid van zijn beelden.
Deze visie en technieken zijn niet uniek. Beroemde collega’s als Daido Moriyama (1938) en Ed van der Elsken (1925-1990) maakten foto’s in een vergelijkbaar idioom. Maar waar Moriyama’s wereld doordrongen is van urbane chaos en Van der Elskens typisch energieke foto’s een universeel mensbeeld uitdragen, is het werk van Suzuki meer verstild, bescheidener. De serie Mind Games (1982), bijvoorbeeld, toont een fotograaf die zijn omgeving met zachte hand naar zich toe trekt. Foto’s van een circus, zijn artiesten en dieren, vermengd met beelden van een zwerver die rondhangt, met een hond speelt, lacht. Mind Games telt vele prachtige beelden. Twee wonderlijke foto’s van olifanten met hun trainer, een trapezeartieste op een witte stoel in een diepzwarte lucht, portretten van haar trotse collega’s voor het tentdoek, een overweldigende foto van een jong meisje voor een man met een geweer, en het gaat maar door. Toch is de serie geen documentair project van een circus, noch van de zwerver, maar een verzameling emotionele indrukken die om mededogen vraagt voor haar onderwerpen zonder de boodschap erin te hameren.
Ook in S Street Shuffle (1988) weet Suzuki schijnbaar willekeurige momenten samen te smeden tot een melancholisch geheel. Het zijn straatfoto’s als studie van verwondering en verlies. Suzuki was bevriend met fotograaf Robert Frank (1924), en de invloed van Frank op S Street Shuffle is voelbaar in het zichtbare verlangen de buitenwereld te ontdoen van bombastische pretenties. Tubaspelers, het achterhoofd van een verpleegster, schoolkinderen, mensen in traditionele kleding, een afbeelding van een man met een schelp voor zijn gezicht. Simpele, sterke foto’s.
Het enige minpunt van de expositie is de Aziatische bloemenkitsch van de serie Spring (1999). Maar daar staan weer twee magnifieke collages tegenover van contactafdrukken uit Mind Games. Het lijken losse schetsen, knip- en plakwerk, rommelig, maar bij een fotograaf als Suzuki zijn ze een inkijk in de schatkamer van zijn verbeelding.
Kiyoshi Suzuki, Soul and Soul 1969-1999, Galerie Noorderlicht, Groningen
Ga voor meer beeld naar www.groene.nl