‘Drie maanden corona wist tien jaar groei uit’; ‘twintig weken coronacrisis: schulden, werkloosheid en miljarden steun’; ‘om de economie te ondersteunen hebben centrale banken hun monetaire operaties flink uitgebreid: hun balansen zijn hierdoor fors gegroeid’. Zomaar wat koppen uit mijn Twitter-timeline van de afgelopen week.
Elke keer als ik dit soort berichten deel om duidelijk te maken wat een ongekende sociaal-economische ravage de coronamaatregelen veroorzaken, krijg ik per kerende post van klimaatactivisten te horen dat economische groei toch het probleem was en niet de oplossing. De suggestie hierachter is dat de corona-economie een soort ecologische utopie is en dat de crisis een uitgelezen moment is om definitief de stap te zetten naar een post-fossiele, duurzame toekomst.
Het is een gruwelijke miscalculatie. Het klopt dat de emissiecijfers van de afgelopen maanden in lijn waren met wat de modellen van het IPCC voorschrijven om binnen de grenswaarde van anderhalve graad temperatuurstijging te blijven. Maar je bent niet wijs als je je daardoor in slaap laat sussen.
Niet alleen is de corona-economie met haar wachtrijen, verordonneerde ledigheid, angstig conformisme en afgedwongen sociale preutsheid een armzalige, vreugdeloze en dus allesbehalve lonkend perspectief voor wie zich geen Tesla of warmtepomp kan veroorloven, de fossiele productiemachine die we kapitalisme noemen is alleen maar tijdelijk uitgeschakeld.
Achter de stille straten, lege supermarkten en doodse bedrijventerreinen staat de motor namelijk onafgebroken te gloeien. Klaar om ons opnieuw te goedkoop vlees, te goedkope vliegreisjes en jurkjes, te dure glaasjes wijn en mobieltjes aan te smeren – die consumentistische compensatie voor een leven van systemische machteloosheid en levensbeschouwelijke vervreemding. Het wachten is tot het reproductie-getal van het virus voldoende is gedaald om het sein weer op groen te kunnen zetten en het mondiale gesleep met dieren, grondstoffen en producten – door de Davos-elite eufemistisch globalisering genoemd – weer te kunnen laten aanvangen.
Het is wat in de financiële pers een V-vormig herstel wordt genoemd. En waar mondiaal, regionaal en nationaal op wordt aangestuurd: terug naar de vervuilende wereld van voor corona. Zij het met misschien wat minder burgerlijke vrijheidsrechten, maar daar had het neoliberalisme altijd al een broertje dood aan: goudgerande eigendomsrechten, daar ging het om, en een marktorde waar de democratie niet bij kon – denk interne markt en vrijhandelsverdragen.
Maar het ergste is dat de milieuactivist op Twitter ‘krimp’ en ‘anders’ verwart. Wie anders wil, zal de onvermijdelijke slachtoffers van de verandering een perspectief op beter, schoner en betekenisvoller moeten kunnen geven. Anders krijg je gele hesjes: oproer tegen de eliteverduurzaming van Tesla, klimaatneutraal wonen en warmtepomp. Dat is de brille van de Amerikaanse Green New Deal: gooi er een ongelooflijke bak met geld tegenaan om niet alleen duurzaamheid maar ook sociaal-economische gelijkheid te kunnen beloven. Alleen zo voorkom je dat verduurzaming een eliteproject wordt waar de niet-gelovigen terecht tegen te hoop lopen. Oftewel: verduurzaming kost (veel) geld.
En precies daar wringt post-corona de schoen. Het CPB verwacht voor 2020 een krimp van zes procent, het dubbele van wat in 2008 werd geboekt. Dat is al snel 42 miljard aan misgelopen euro’s. De werkloosheid stijgt naar vijf procent en kan volgend jaar oplopen tot zeven procent. De gevolgen voor de schatkist zijn navenant: het begrotingstekort stijgt naar een historisch ongekende hoogte van 11,8 procent en de staatsschuld neemt toe tot zestig procent van het bbp dit jaar en wellicht 75 procent volgend jaar: tien jaar versoberingsbeleid door de gootsteen.
Vorig jaar was er in het Haagse kippenhok gesteggel over het fonds van tien miljard van Hoekstra en Wiebes. Wie was de auctor intellectualis ervan en vooral: waaraan zou het moeten worden besteed? Dit soort bedragen zijn nodig om onwillige burgers mee te krijgen naar een duurzame toekomst. Die spaarpotten zijn er niet meer. Opgesoupeerd aan maatregelen die babyboomers hebben moeten redden en waar toekomstige generaties naast grijpen.
Daarom begrijp ik niets van de steun van gecertificeerde milieupartijen als GroenLinks en Partij voor de Dieren voor de coronamaatregelen van Rutte III. Dit is niet het pad naar verduurzaming. Dit is het pad naar uitstel en afstel.