Wat een seriemoordenaar drijft is het onderwerp van deze serie gebaseerd op de true crime-klassieker Mindhunter: Inside the FBI’s Elite Serial Crime Unit (1995) van de beroemde profiler John E. Douglas. In tien afleveringen ontwikkelen twee agenten samen met een vrouwelijke wetenschapper uit Washington een werkwijze om door ondervraging achter de beweegredenen te komen van moordenaars die meerdere slachtoffers maken. De vraag of menselijk gedrag ooit valt te ‘verklaren’ staat centraal.
De toon van Mindhunter is literair en filmisch. Dat blijkt al uit de schitterende openingssequentie. Twee soorten ‘lichamen’ komen versneden in close-ups in beeld. Het eerste is dat van gebroken mensen: opengesneden of anderszins gemutileerd tijdens geweldsmisdrijven. We zien het akeligs slechts subliminaal via beeldflitsen van een fractie van een seconde. Het tweede is dat van een machine: een analoge bandrecorder met knoppen en spoelen. Een hand is haast liefdevol bezig een bandje om de spoelen heen te wikkelen, zodat het contact tussen de schrijfkoppen en de magnetische deeltjes optimaal is. Tussen deze twee ‘lichamen’ ligt een wereld van verschil. Het tweede, het apparaat, is een toonbeeld van perfectie. Het werkt altijd: we weten precies hoe het zal reageren wanneer we op bepaalde knoppen drukken. Het eerste, het mensenlichaam, is precies het tegenovergestelde: we weten hoe het in elkaar zit, hoe de onderdelen ervan zich tot elkaar verhouden, maar daar houdt het qua kennis mee op.
De stijl van de titelsequentie draagt het stempel van serieproducent David Fincher die in 1995 ook een seriemoordenaarsfilm maakte: Se7en. Net als in die baanbrekende film staan in Mindhunter twee agenten tegenover het mysterie van de seriemoordenaar. Holden Ford (Jonathan Groff) en Bill Tench (Holt McCallany) werken bij de fbi. De setting is eind jaren zeventig, het tijdperk waarin de seriemoordenaar voor het eerst zijn opwachting maakte, in het echt, maar vooral ook als figuur die tot de verbeelding spreekt. Ford en Tench zijn net als media en publiek in de ban van kleurrijke daders als de Co-ed Killer, de Lust Killer alias de Shoe Fetish Slayer en natuurlijk de BTK Killer oftewel Dennis Rader, waarbij de afkorting staat voor bind, torture and kill. Hoe verklaar je wat deze mensen doen? Is het mogelijk hen als ‘normaal’ te zien? De antwoorden zoeken Ford en Tench door de moordenaars zelf te interviewen, gewapend met hun achtergrond in de gedragswetenschappen en met die analoge bandrecorder.
De afleveringen, waarvan Fincher zelf de eerste en laatste twee regisseerde, grossieren in gruwelijkheden. Maar al dat ergs komt nauwelijks in beeld. Het gaat om tekst, om personages die met elkaar praten. De rationeel denkende agenten met hun altijd perfect werkende bandrecorder staan tegenover daders die in de ban zijn van ongrijpbare driften. Het doel van vooral Ford is nobel: als er een oorzaak voor gedrag te vinden is – als je je vinger kunt leggen op wat mensen motiveert – dan valt het handelen van mensen te voorspellen en zelfs bij te sturen of te voorkomen. Maar zo werkt het niet, blijkt uit Mindhunter. Telkens weer komt er een moment van wanhoop tijdens een interview. Tench kijkt naar Ford. Met zijn ogen zegt hij: hier zit een mens. Hoe die werkt zullen we nooit weten.
Nu te streamen via Netflix