Alsof daar niet sindsdien economische, politieke en sociale aardverschuivingen zijn geweest. Alsof het halleluja over voetbal niet plaats heeft gemaakt voor scepsis en woede inzake weer een prestigieus en onbetaalbaar sportfestijn. Tot nu bracht alleen de EO recent No Rio e no Mar, een eigen productie over de vissersgemeenschap op Ilha de Maré. Die wordt bedreigd door de activiteiten van Petrobras, de door de staat gecontroleerde olie- en gasgigant (ook om andere redenen berucht). En die gemeenschap, afstammend van gevluchte slaven, heeft te kampen met racisme, dat niet strookt met het beeld van Brazilië als smeltkroes. De film toonde een indrukwekkende protestbeweging onder leiding van twee vrouwen.
Volgende week is het weer de EO die naar Brazilië gaat – deze keer naar de beruchte favela Maré. Al gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat Fighting for Peace van Joost van der Valk en Mags Gavan uit de erfenis van Ikon stamt, bij de EO ondergebracht. Twee jochies staan centraal, elk het kind van een alleenstaande moeder en met veel zusjes en broertjes: Douglas Andrade en Wanderson ‘Sugar’ de Oliveira. Het ‘Sugar’ verraadt al de letterlijke en figuurlijke arena: een boksring. Het fighting uit de titel is letterlijk bedoeld: ze boksen om medailles en titels in hun leeftijdsklasse die geld, soms zelfs een stipendium van de boksbond opleveren en daarmee levensonderhoud voor het gezin.
Op het tweede niveau betreft Fighting for Peace een inmiddels internationaal geworden project van het ioc voor kinderen in achterstandsgebieden. In Rio gestart onder leiding van de voormalige profbokser Luke Dowdney die jongens uit Maré een alternatief probeert te bieden voor criminaliteit. Hij wil ze door de gevaarlijke puberteit loodsen, structuur bieden en, in geval van uitzonderlijk talent, een sportcarrière.
De pers was vanaf het begin positief, maar een foto van zijn eerste lichting pupillen leert dat vier van de tien inmiddels dood zijn, dat er één tien jaar uitzit en dat anderen nu alleen nog dealen. Mede daardoor beseften hij en zijn medewerkers dat er veel meer nodig is: onderwijs, toegang tot arbeid, psychologische ondersteuning, maatschappelijk werk en huisbezoek. Voor dezulken lijkt me volop plaats in de hemel, maar over religie gaat het nu eens niet. Douglas en Wanderson zijn niet alleen uitzonderlijk getalenteerd, het zijn ook, misschien mede door de vereiste discipline, buitengewoon rustige en verantwoordelijke jongens. Echt goed leer je ze niet kennen, daarvoor zijn ze ook te bescheiden, maar hun umwelt des te meer. Die van de gezinnen (Douglas heeft een zwaar verslaafde oudere broer en zus, op straat levend) en die van de wijk, die soms slagveld is tussen militaire politie en bendes. De doelen van Fighting vereisen structurele verbeteringen en Dowdney en de zijnen nemen dan ook actief deel aan protestacties tegen politierepressie zonder aandacht voor sociale verbetering. Wat soms helaas vechten tegen de bierkaai lijkt. Sportfilm en veel meer dan dat. Op de boksshirtjes staat de naam van sponsor Petrobas. Dat dan weer wel.
Joost van der Valk, Mags Gavan, Fighting for Peace, EO 2Doc, 2 augustus, NPO 2, 22.40 uur
Beeld: Fighting for Peace,regie Joost van der Valk en Mags Gavan (redrebelfilm.com)