Dat de grauwe modderstroom van het massatoerisme nog apocalyptischer vormen had aangenomen kon niet helemaal verbazen, dat is overal het geval. Niettemin was ik niet helemaal voorbereid op de vele Aziatische bruidspaartjes die zich in de Tuilerieën of bij de piramide van het Louvre door professionele fotografen, belichters en visagisten laten vereeuwigen, en evenmin op de ontelbare hangslotjes op de Pont des Arts en vele andere bruggen (en die kort na mijn terugkeer moesten verdwijnen).

Je kunt dit soort verschijnselen geamuseerd bekijken en zien als uiting van een vitale cultuur die zich in een levendige stad telkens op een nieuwe wijze manifesteert, of je kunt er cultuurpessimistische, Untergang-des-Abendlandes-achtige beschouwingen aan wijden en concluderen dat deze ‘opstand der horden’ aantoont dat onze decadente beschaving gedoemd is ten onder te gaan. Een van de personages in de nieuwe roman van Michel Houellebecq wijst er echter op dat juist dat wat tegenwoordig Parijs zo aantrekkelijk maakt, de grandeur van de belle epoque, ontstond in een periode die door veel critici werd gezien als uiterst decadent en gedegenereerd, toen oude waarden en normen snel overboord werden gesmeten, de klassieke esthetiek plaatsmaakte voor moderne kunst en de politici van de Derde Republiek voortdurend vechtend met elkaar over straat rolden.

Tegelijk plaatst Houellebecq in Soumission grote vraagtekens bij de weerbaarheid van de huidige westerse beschaving en schildert hij een beklemmend beeld van de nabije toekomst, waarin de overgrote meerderheid van de bevolking zich stilzwijgend aanpast aan een islamitisch bewind, dat ten opzichte van het liberaal-democratische bestel veel meer zekerheid en geborgenheid te bieden heeft. Voor de ogen van de hoofdpersoon verandert het Parijs zoals wij dat kennen, en dat nu zoveel toeristen trekt, in hoog tempo en maakt de illusie van vrijheid snel plaats voor de illusie van veiligheid en saamhorigheid.

Michel Houellebecq, Soumission, Vertaald door Martin de Haan als Onderworpen. De Arbeiderspers 2015, 224 blz., €19,95