Weinig lezers lijken me kenners van de voornamencultuur van commerciële televisie en ‘de bladen’. Toch dikke kans dat er dit keer bellen rinkelen. Door eigen aanschouwing van het programma waaruit deze acteurs stammen (met twee miljoen kijkers zit je in de WK-categorie van Clarence, Dennis en Edgar); of via de omweg van de kwaliteitspers die even geobsedeerd blijkt door Big Brother als Paul (de Leeuw). Ook ik ‘BB’ ten tweeden male. Ons alibi heet ‘sociologische interesse’ en lijkt verdacht, maar waarom zou aandacht voor massacultuur dubieus zijn?
Interessanter is de recente intellectuele verontwaardiging over intellectuele verontwaardiging betreffende Veronica’s kaskraker. De oorspronkelijke zorg betrof de morele implicaties van dit voyeuristische experiment. Oprecht misschien, maar diep bewogen over de risico’s voor de gevangenen van Almere lijken critici niet. ‘Eigen schuld, dikke bult’ is bestanddeel en soms denk je dat ze op die bulten hopen. Het recente tegengas richt zich op intellectuele arrogantie: de barakbewoners willen het immers zelf en lijken sterk genoeg.
Het is inderdaad merkwaardig dat menigeen die op ethische gronden tegenstander was zich nu vooral kwaad maakt om de wijze waarop Veronica de spelregels verandert tijdens de wedstrijd. Ook ik adviseer de bewoners te procederen tegen contractbreuk om allemaal een kwart miljoen uitgekeerd te krijgen, maar met zorg over hun zieleheil heeft dat weinig van doen. Tweede bestanddeel van de recente kritiek is de minachting die de oorspronkelijke criticasters aan de dag leggen voor de bewoners zelf: leeghoofden, narcisten, geldwolven waar geen zinnig woord uit komt.
Inderdaad heb ik uit dat huis geen gesprek horen komen waaraan ik deel had willen nemen, maar ik hoor en voer er dagelijks ontelbare die op de hunne lijken - over collega’s, ziekte, de kinderen, het weer, vakanties, voetbal en BB. Wie is daar te goed voor? Onze woordkeus zal anders zijn en we refereren iets vaker aan een boek. Hier geldt dat er een knop aan het toestel zit: zoals niemand naar mijn geneuzel op het werk hoeft te luisteren, hoeft niemand dat van BB te horen. De manier waarop de bewoners worden neergesabeld, wortelt in een minachting voor lager opgeleiden die aan racisme grenst. Daarmee blijft het een dubieus en pover programma en de komst van een nieuwe zelfingenomen schreeuwlelijk zal dat nog erger maken.
Wat ik het meest aan BB mis zijn ‘verhalen’. Mensen die samen opgesloten zaten overleefden door die te vertellen: verzonnen, waargebeurde en vooral over de eigen geschiedenis. Elke mens die sterft is immers ‘een museum dat afbrandt’. Verhalen hebben we allemaal, zij ook. Ik hoor ze niet. Dat ligt maar deels aan de bewoners. Soms merk je dat ze elkaars verhaal, of delen ervan, kennen. Maar Veronica zond ze niet uit. Als dat uit privacy-overwegingen is lijkt het op de alcoholist die alleen voor champagne bedankt. In elk geval leidt het tot armoe. Die Tonnekreek met haar sjieke praat, dat is de echte verschrikking.