Verraad

De eerste drie films van de Amerikaanse regisseur Robert Eggers – The Witch (2015), The Lighthouse (2019) en nu The Northman – plaatsen de kijker midden in hermetisch afgesloten werelden: de boerderij in New England in de zeventiende eeuw waar het kwaad woekert; de vuurtoren in hetzelfde gebied waar waanzin zich eind negentiende eeuw meester maakt van de wachters; en nu het land van de Vikingen rond de zevende eeuw waar een jongen, Amleth, ziet hoe de moordenaar van zijn vader met zijn moeder ervandoor gaat, waarna hijzelf moet vluchten voor zijn leven.

Eggers schept een verhaalwerkelijkheid, een setting, waarin hij als een magiër kan goochelen met sensorische elementen. Soundscapes die verwoestende natuurkrachten laten horen. Een visuele stijl met schokkende overgangen tussen scènes. Een cameravoering die een wereld laat zien waarin kleur vervaagt en grijstinten de sfeer verhogen van wat wij als ‘bovennatuurlijk’ ervaren, maar wat in de context van het verhaal alledaags is. Dit maakt zijn films moeilijk om naar te kijken. Maar dat is juist goed. Want zijn prille oeuvre prikkelt behalve de zintuigen vooral de hersenen.

Van de drie werken blijkt zijn nieuwste het meest toegankelijk. The Northman is gebaseerd op het oude Noorse mythologische verhaal van Amleth, waarvan de bekendste versie die van Deense theoloog en historicus Saxo Grammaticus uit de dertiende eeuw is, en die ook de basis vormt van Shakespeare’s Hamlet. Het prachtige is dat we hier niet te maken hebben met een melancholieke Deense prins, maar met een ware macho, Amleth (Alexander Skarsgård), die er niet over péinst te gaan nadenken over ‘to be or not to be’. Nee, wraak zweert hij. Grommend maar even poëtisch als Hamlets filosoferen klinkt Amleths gedachtegang: ‘I will avenge you father, I will save you mother, I will kill you Fjölnir.’ Het is deze Fjölnir (Claes Bang) die koning Aurvandill (Ethan Hawke) heeft vermoord en koningin Gudrún (Nicole Kidman) heeft ‘geroofd’. Verder zien we, heerlijk, maar veel te kort, de IJslandse zangeres Björk als een ziener; Willem Dafoe als de dwaas Heimir; en Anya Taylor-Joy (bekend van The Witch) als Olga of the Birch Forest. Ik kan tevens verklappen dat Walkuren eveneens van de partij zijn, op een paard met vleugels, ogen vol vuur, vlijmscherpe tanden ontbloot.

Toch blijft Eggers verre van ‘fantasy’. De harde werkelijkheid bepaalt het verhaal, die ijzige, geïsoleerde setting in de bergen waar deze Vikingen wonen, waar Amleth na jaren van omzwervingen zijn ‘gekidnapte’ moeder en de valse koning Fjölnir opspoort. Hoe Amleth ook vertrouwt op zijn lichaam tijdens zijn wraakacties – Skarsgård ziet er schitterend uit met zijn bultende spieren – hij wordt weer een kleine jongen wanneer hij na al die jaren oog in oog staat met zijn moeder. En de ware toedracht van het verraad blijkt toch ingewikkelder. Kidman speelt deze kernscène met veel gevoel, waarbij haar strakke gelaat (het gevolg van desastreuze plastische chirurgie) precies past bij de psychologie van de situatie. Zo werkt alles in
The Northman, een droom van een film die ik deze week meteen weer ga zien.