Melomanen zullen de film (bioscooplengte) niet willen missen nu hij op tv komt. Cinefielen zullen geen werkstuk van Heddy Honigmann willen overslaan. Liefhebbers van de muziekdocumentaire al helemaal niet, omdat zij eerder drie prachtwerken in dat genre maakte: Het ondergronds orkest (1998), Crazy (2000) en Dame la mano (2003). En allemaal hebben ze gelijk want er is schitterende muziek in ongeëvenaarde uitvoering te horen – van Bach tot Sjostakovitsj, van Bruckner tot Strawinsky – waarbij concertregistraties soms de functie van ‘filmmuziek’ krijgen zonder dat dat heiligschennis wordt. Bovendien is de hand van de meesterfilmmaakster regelmatig te zien en in onderstroom van klank en beeld te voelen.

Toch was de receptie van deze openingsfilm van Idfa 2014 wisselend en dat valt te begrijpen. De film komt, na een leuk openingsinterview met slagwerker Herman Rieken (in de Zevende symfonie van Bruckner mag hij in zeventig minuten zegge en schrijve één keer de bekkens tegen elkaar slaan en dat beslissende moment is lastig te tellen), betrekkelijk traag op gang. Dat er op reis nogal wat in- en uitgecheckt wordt, dat instrumenten lastig te vervoeren zijn, dat verre reizen vermoeiend zijn, dat je je in hotelkamers licht ontheemd kunt voelen – het is allemaal waar, maar ook bekend, zelfs binnen het genre muziekfilm. Dat de fluitist de verjaardag van zijn zoontje mist (het joch heeft aan de telefoon niks te zeggen, daar is het joch voor), het is sneu, maar wat een prachtbaan met prachtinkomen. Dat hij niet per se van ‘de klassieken’ houdt maar misschien meer nog van volksmuziek, dat is niet echt opzienbarend. Dat de Uruguayaanse fagottist zijn Amsterdams thuisfront skypend laat weten dat hij vanuit zijn hotelkamer in Buenos Aires zijn geboorteland kan zien, dat neem je ter kennisgeving aan – zijn emotie ga je niet zelf voelen omdat het maar een flardje film is.

Zo lijkt het aanvankelijk een mix van goed gefilmde reportage en net te klein human interest. Maar dan gaat Honigmann de diepte in, door er de geschiedenis van de wrede twintigste eeuw in te betrekken via uitstapjes naar muziekliefhebbers in Argentinië, Zuid-Afrika, Rusland. Voor wie muziek begeleider van ellende door dictatuur, apartheid, Stalin en Hitler betekende en betekent, maar vooral verrijker van en troost in het leven. Er zijn ontroerende momenten in een chocolaterie in Buenos Aires, bij marimbakinderen in Soweto, bij een bejaarde concertganger in Sint-Petersburg thuis. En er is een verrukkelijk interview met contrabassist Dominic Seldis over zijn liefde voor het instrument. Maar de onderdelen tellen niet echt op. Blijvend van de grond getild, zoals in eerder werk, werd ik niet. Het voelt iets te veel aan als halverwege gelegenheidsfilm en een echte Honigmann.

Heddy Honigmann, Om de wereld in 50 concerten, Avro Close Up, NPO 2, vrijdag 3 juli, 20.15 uur

Beeld: (AVROTROS)