‘We zijn in het huis van Malika, poortwachter van de leegte’, verzucht een man met een zonnebril op. ‘Wat’, zegt Malika, een oude, stevige vrouw met een doek om haar hoofd geknoopt die het midden houdt tussen hoofddoek en sjaal, die naast hem zit. ‘Poortwachter?’
Malika runt een shop voor thee en koekjes midden in de woestijn van Algerije. Het is bepaald geen oase. Haar huisje is een betonnen doos met aan de voorkant twee gaten: een deur en een raam. In het zand eromheen staan olievaten met afval, een lege colafles steekt met zijn nek in het zand. Tussen een hoop stenen groeit een boompje dat nooit veel water nodig kan hebben, een poes speelt in het zand. De klanten, mannen die vrachtwagens, bestelbusjes of motoren besturen, eten er brood uit een blauw plastic mandje aan de enige tafel, met verschoten tafelkleed, waar de gastvrouw zelf ook aan zit.
In al zijn eenvoud is 143 Sahara Street een hoogst gestileerde documentaire die draait op de esthetiek van de leegte. Malika’s huis, hoe klein en elementair ook, steekt af tegen de leegte van de woestijn. Als de avond valt, schijnt het lantaarnlicht waarbij ze naar een storende radio luistert door de gaten van deur en raam naar buiten en flikkert haar huis als een theelichtje. Van binnenuit bekeken, door het raam, hangt het woestijnleven aan haar muur als een schilderij. De weg die haar gasten aan- en afvoert is een dunne grijze streep. In het avondlicht lijkt de lucht het zand in zich op te trekken, in een roze gloed mee omhoog.
Malika zelf steekt ook af, als vrouw in de woestijn. 143 Sahara Street gaat boven alles over vrouw-zijn in de woestijn. De mannen prijzen de oude vrouw of bekijken haar met argwaan, heeft ze dan geen kinderen om voor haar te zorgen, geen familie? Ze is een bezienswaardigheid, woont ze hier, sláápt ze hier, in deze hut? Als ze te veel vragen stellen, stuurt Malika ze weg. Jullie hebben een lange weg te gaan en het wordt donker, zegt ze dan.
De mensen zien de tragiek en de poëzie van haar bestaan, waarbij ze haar beklagen of juist moed inspreken, maar voor Malika is het harde realiteit. Onvergetelijk is de scène met een vrouw uit Europa die van haar motor afstapt en bij Malika op de thee komt. Ze reist alleen door Afrika en denkt in Malika een zielsverwant te vinden als ze hoort dat ze net als zij ongetrouwd en zonder kinderen is. Maar het gesprek hapert op taal- en cultuurverschillen en als de passant hoort dat Malika in het Arabisch ‘koningin’ betekent, mompelt ze: ‘Malika in haar koninkrijk.’
De documentaire is een komen en gaan van mensen en de gesprekken die ze met zich meebrengen, te kort voor echte diepgang. Er wordt vaak naar boven gewezen, naar Hem die over alles beslist. De spanningsboog is subtiel: Malika krijgt buren. Een gigantisch tankstation verrijst naast haar, niet te missen in het grote niets.
143 Sahara Street van Hassen Ferhani draait in het programma Best of Fests. Voor data en tickets zie idfa.nl