Verwarring stichten was destijds het hoogste artistieke doel: verwarring in de kunst, in de politiek, in de media.
Wie verward is, twijfelt. Wie verward is, ontdekt dat hij meerdere keuzes heeft, of dat er meerdere keuzes zijn.
Als we nu verward zijn, waren we destijds dan niet verward?
Nee, we waren burgerlijk en vastgeroest. Politiek gezien, zo herinner ik me, was het saai, ondanks de opkomst van Nieuw Links en de SP. Het was of de jeugd geen voet aan de grond kreeg.
Ik hoor nu voortdurend dat de babyboomers op hun plek blijven zitten en niet doorstromen. Ik geloof dat het waar is, maar het is hetzelfde verwijt dat ik in die jaren zeventig hoorde. Er veranderde niets omdat de oudjes maar bleven kleven.
De jeugd krijgt nooit een kans, maar moet die altijd grijpen.
Het was een kleine elite die vroeger verwarring stichtte. Ze rookten drugs en luisterden naar popmuziek, ze zaten bij de VPRO en bij Vrij Nederland, de Haagse Post en De Groene.
Maar het verschil met nu was dat de stichters van de verwarring geen meerderheid hadden.
Wie stichten er nu verwarring?
De VVD en de PVV en een deel van het CDA bijvoorbeeld. De verwarring zit ‘m in het feit dat vermeende verworvenheden uit de jaren tachtig geen verworvenheden meer zijn. Verward zijn bijvoorbeeld de mensen van de Occupy-beweging. Waartegen protesteren ze? Vanuit welk idealisme? Waar zijn ze precies tegen en hoe willen ze eventuele veranderingen tot stand brengen? Vanuit welke moraliteit? En met welk mechanisme? Welke oplossingen willen ze? Hun verwarring is ook mijn verwarring - hoe goed ik De Groene ook heb gelezen - want ik weet dus niet waar ze op uit zijn.
Natuurlijk, controleer de banken; we controleren de bakker ook of hij goed brood bakt, maar als Rutte bij het Europees overleg over de euro zegt dat hij aandringt op een commissaris die de begrotingen van de eurolanden wil controleren, krijgt hij niet echt de handen op elkaar.
Rutte zou dus zo in een tentje bij de Beurs kunnen zitten, maar hij zal dat nooit doen, omdat hij ook niet weet waar de Occupy-beweging precies voor staat. Is het links? Waarom zijn er dan leden van de Tea Party die ook in een tentje op Wall Street willen zitten?
Verwarring alom, vooral onder de politici en de politicologen die blijven opmerken dat PVV en SP zo op elkaar lijken en vaak met elkaar mee stemmen op belangrijke punten zoals het pensioen en Europa.
Was ik tien, vijftien jaar geleden nog verward - ik ben het eigenlijk helemaal niet meer. Maak mij politicus, ik geef u rechtlijnigheid.
Verwarring ontstaat namelijk waar je rechtlijnigheid verliest.
Het zal ongetwijfeld naïef van mij zijn, maar links is niet links meer en rechts niet meer rechts omdat er gemorreld is aan hun rechtlijnige uitgangspunten.
Er werden ideologische veren afgeschud. Er werd gemorreld aan de vrijheid van meningsuiting. Gedogen werd een morele plicht en democratie een uitvoerproduct waar andere landen verplicht behoefte aan zouden hebben zodat het ze met geweld moest worden opgedrongen. Partijen parasiteerden op elkaars gedachtegoed. Het kapitalisme bleek zich te gedragen als een tsunami, maar net als een tsunami is het een natuurverschijnsel. Je kunt dijken bouwen, maar niet al het water van de oceaan verdampen om het te voorkomen. Je hebt dat water nodig.
De verwarring is hoofdzakelijk een morele verwarring. Wie tegenwoordig een morele uitspraak doet, debiteert dat niet zelden zittend in een spagaat.
We reageren niet overdacht maar met linkse of rechtse reflexen.
Als je ouder bent, nemen je reflexen gelukkig af.