DE SELECTIEVE houding van de regering-Rutte ten aanzien van het bezitten van twee paspoorten veroorzaakte vorige week commotie. Stellen dat Turkije niet hetzelfde is als Zweden is discriminerend. Maar de verontwaardiging hierover van de Turkse regering, die in eigen land Koerdische en Armeense minderheden systematisch achterstelt en vervolgt, maakt het Haagse gekibbel over het document als getuigschrift van nationale identiteit en loyaliteit er niet beter op. Ondertussen is het Nederlandse paspoort zelf sinds de Paspoortwet van 11 juni 2009 een discutabel product, zo blijkt uit de studie Happy Landings? Het biometrische paspoort als zwarte doos, door de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.
Uit dit gedegen onderzoek onder leiding van internationaal jurist Vincent Böhre wordt duidelijk dat alle vrees van tegenstanders méér dan bewaarheid wordt. De vernietigende conclusie: de wet is vorig jaar met opgepoetste resultaten en povere informatie gepresenteerd aan de Tweede Kamer en de totstandkoming van het paspoort met vingerafdrukken en gezichtsscan is in nevelen gehuld. Het is bovendien de vraag of het biometrisch paspoort wel het beoogde effect heeft. Böhre concludeert dat het structureel heeft ontbroken aan transparantie en spreekt van een ‘democratisch tekort’. Het rapport schetst het beeld van een autonome ontwikkeling, reeds ingezet in de jaren negentig van de vorige eeuw maar gekatalyseerd door 9/11, zonder aandacht voor welke twijfel dan ook. Terwijl een kritische benadering van het versneld invoeren van verregaande preventiemaatregelen juist geboden was.
De onderzoekers plaatsen ook vraagtekens bij de betrouwbaarheid van paspoortbiometrie, nog los van het feit dat de opslag in een centrale database risico’s voor misbruik in zich draagt. Böhre zei in een interview vorige week: ‘Ik moet nu zeggen dat ik het als een collectieve mensenrechtenschending zie dat iedere burger vier vingerafdrukken moet afstaan om een paspoort te kunnen krijgen en dat deze later gebruikt kunnen worden voor opsporing en vervolging.’
Het is wrang dat dit rapport is verschenen, want dit ‘huiswerk’ had natuurlijk gemaakt moeten worden op instigatie van de Kamer vóór juli 2009. Het is opmerkelijk dat de vorige regering met de zeer ruime interpretatie van het Europese paspoortbesluit de ijverigste leerling van de Europa-klas uithing. Jacob Kohnstamm, voorzitter van het College Bescherming Persoonsgegevens, geeft de Kamer in een interview in dit blad (zie pagina 14) voor haar onoplettendheid dan ook een dikke onvoldoende. Het WRR-onderzoek vraagt om een heroverweging van dit type paspoort. In ieder geval is het mogelijk om het bewaren van de biometrische gegevens in een database stop te zetten, zodat deze gegevens conform de Europese verordening uitsluitend in de paspoorten en ID-kaarten worden opgeslagen. Eerst moet Den Haag het eigen document helder regelen, voordat het zeurt over de dubbele nationaliteit, waarbij het duidelijk moge zijn dat dit puur een binnenlandse aangelegenheid is waar geen plaats is voor selectieve verontwaardiging.