Als het eruitziet als een vis, en als het ruikt als een vis, dan is het een vis. Oftewel, zet de recente uitspraken van Geert Wilders op een rij en dan moet je er niet omheen draaien maar zeggen: het is een aardige staalkaart van modieus fascisme. Waarom ontkennen? Omdat we na Janmaat en Fortuyn geen mensen meer verdacht maken door ze te vergelijken met Mussert, Stalin, Goebbels, Mussolini en wie niet al? Omdat dat tegenwoordig ‘demoniseren’ heet en iemand zo een hotel in brand steekt waar Wilders zit of een vegetariër uit Wageningen de arme man zelfs afschiet in de veronderstelling daarmee de democratie te redden? Om nog maar te zwijgen over de godsdienstwaanzinnigen die hem toch al graag willen kelen omdat-ie ook onaardig is over Allah, Mohammed en de koran. En bovendien, zie eens hoe blij Wilders is, elke keer als hij te horen krijgt dat hij niet deugt. Da’s weer tien stemmen erbij in Venlo, zie je hem opgewekt denken. En ten slotte, denk aan al die mensen die op hem stemmen, die moet je toch serieus nemen?
Allemaal waar. Maar het is nagenoeg onmogelijk om zijn pleidooien voor een land waarin moslims niet in de regering mogen of voor een land dat loyaliteit aan de natie boven persoonlijke verantwoordelijkheid stelt anders te lezen dan als wezenlijk antidemocratisch. Het zijn klassieke foute verlangens naar bloedzuiverheid en soldateneer. Ik heb lak aan wat andere partijen denken, laat Wilders ten overvloede met enige regelmaat weten, ik vertegenwoordig de meerderheid van het volk, dat is een feit dat is vastgesteld door standpunt.nl. Oftewel, hier bepleit iemand letterlijk de vrijheid volgens Rousseau: de meerderheid onderdrukt de minderheid, want onderschikking aan de gemeenschap is de enige manier om onze gemeenschappelijke vrijheid te waarborgen.
Als het eruitziet als een vis, en het ruikt als een vis… laten we Wilders’ standpunten viscisme noemen, vanwege de moeite die we hebben met het originele woord, of nog beter, viscisme light. Het enige waar het dit viscisme light aan schort – en vandaar dat light – is een serieus leiderschapsverhaal. Iets over de sterke man die het schip van staat in handen gaat nemen. Mogelijk denkt Wilders zelf ook dat je met zijn coupe-Kuifje-on-xtc niet lekker wegkomt als grote roerganger. Mogelijk is het een kwestie van tijd voor hij zijn repertoire uitbreidt.
Ondertussen is Wilders zowel voor de PVDA als voor de vvd een existentieel probleem. Van de vvd pakt hij rechtstreeks veel stemmen. De pvda-kiezers lopen naar de SP, telkens als de sociaal-democraten schutteren. De PVDA hoopt misschien dat Verdonk snel het roer overneemt bij de VVD. Daarmee zou de migrantenonvriendelijkheid weer door Wassenaar en werkgeversorganisaties ‘ingeblazerd’ worden, om en om gebracht met praatjes over ondernemen en hard autorijden, in plaats van uitgeserveerd als het grootste probleem van een van de rijkste landen van de wereld.
Dan is Wilders misschien kaltgestellt, maar dergelijk opportunisme zou het beeld van wankel links leiderschap verder versterken. Netjes zijn verhaal aanhoren, kortaf en slechts met feiten zijn beschuldigingen pareren, en bovenal helemaal nooit meer de suggestie wekken dat je met Wilders meebeweegt, zou gezagvoller zijn. Daar ligt voor Wouter Bos en Jacques Tichelaar de komende maanden een eminente kans om te bewijzen dat hun partij inderdaad onmisbaar is voor Nederland. Het is een van de slechts drie of vier kansen die ze in deze regering zullen krijgen.