Een kipper, de Britse neef van onze bokking, is mits goed bereid een traktatie. Even onder de grill met wat boter, te nuttigen bij het ontbijt. Minder goed smaakt deze vis als onderdeel van een politieke show, zoals bleek toen Boris Johnson een vacuümverpakt exemplaar omhoog hield bij de laatste hustings, waarbij kandidaten zich presenteerden voor het leiderschap van de Conservatieve Partij. Johnsons kipper had een driedubbel doel. Archaïsch etenswaar te voorschijn toveren op onverwachte momenten heeft een gegarandeerd komisch effect.
Punt twee was de symboliek van Britishness. Geen enkel ander volk haalt het in zijn hoofd de dag te beginnen met een gerookte haring vol graten. De Britten kiezen inmiddels liever voor gemakkelijke ontbijtgranen. In 1971 tekende Laurence Olivier nog openbaar protest aan toen de kipper van het menu verdween op de trein tussen Brighton en Londen. Die tijd is voorbij. Maar daar ging het Boris Johnson natuurlijk om. Net als Brexit staat de kipper voor een verdwenen Groot-Brittannië. De nostalgie die bij deze geconserveerde vis hoort, wordt nog eens versterkt door zijn Downton Abbey-achtige upper class-associaties. Een kipper is wat de oude aristocraat op zijn bord schept van het uitgebreide ontbijt dat voor hem is klaargezet.
Functie nummer drie van de vis betrof Johnsons liefhebberij om de EU als een vervelende regelneef af te schilderen. In zijn dagen als EU-correspondent was Johnson een enthousiast uitventer van EU-mythen: regels waaruit Brusselse bemoeizucht zou blijken, maar die niet bestonden. Zo deed Johnson het Britse publiek geloven dat de EU chips met garnalencocktailsmaak zou verbieden en het recyclen van theezakjes onmogelijk zou maken. Ook de kipper werd gebruikt voor een valse voorstelling van zaken. Johnsons exemplaar kwam van een verkoper op The Isle of Man die ‘furieus’ zou zijn omdat de EU hem verplichtte zijn kippers te verpakken met een ijszak erbij.
De Britse pers was er snel bij om uit te leggen dat The Isle of Man geen onderdeel is van het Verenigd Koninkrijk en ook geen lid van de EU, en dus zijn eigen regels heeft. De Europese Commissie kwam met een verklaring dat dit soort voedselverpakking buiten hun domein valt. Het bleken de door ‘health and safety’ geobsedeerde Britten zelf te zijn die om de ijszak vroegen. En daarmee is Johnsons kipper een metafoor voor de wijze waarop hij een post-Brexit-Verenigd Koninkrijk verkoopt aan het land dat hem als premier krijgt. Een ‘no deal Brexit’ is volgens Johnson geen probleem omdat de nieuwe handelsverdragen eventueel verlies aan winstgevende vrijhandel met de EU zullen compenseren. Daarbij gokt Johnson vooral op de Verenigde Staten, de transatlantische vriend die het Verenigd Koninkrijk zal omarmen nadat het zich heeft losgerukt van Europa’s boezem.
In Washington is Trump deelgenoot van de illusie dat er een magische oplossing voor Brexit bestaat, zoals bleek toen hij Theresa May adviseerde de EU aan te klagen. Wat Donald en Boris delen is de bekwaamheid in de politiek van het verzinsel. Het gaat er niet om of de EU echt regels uitvaardigt die de Britten dwars zitten of dat gekozen Amerikaanse Congresleden terug zouden kunnen gaan naar waar ze ‘vandaan komen’. Trump en Johnson weten dat hun achterban liever niet hoort hoe de wereld er echt uitziet, maar over hoe die eruit zou zien als hun fantasie werkelijkheid was. Bevestig dwaalideeën en je wordt een winnaar, is de politieke les van dit tijdsgewricht.
Johnson wil in zijn nieuwe rol als premier zo snel mogelijk Trump bezoeken om een handelsovereenkomst te sluiten, het liefst vóór Brexit-dag op 31 oktober. Johnson heeft gezegd dat een deal met de VS niet ‘in een flits’ geregeld zal zijn, maar de vraag is welk deel van de Britten er rekening mee houdt dat de VS tot nu toe gemiddeld 45 maanden nodig hadden om een bilateraal handelsverdrag te sluiten. Volgens de Amerikaanse grondwet is het bovendien het Congres dat beslist over internationale handel, en niet de president.
Johnson heeft zijn politieke carrière gebouwd op bluf en op de gok dat hij zich op een nieuwe horizon kan richten wanneer blijkt dat de schepen achter hem in brand staan. Ook wat dat betreft lijken Trump en hij op elkaar. De waarheid is dat redding door een handelsverdrag meer vergt dan twee paar ogen onder melkboerenhondenhaar die dezelfde kant uitkijken.