‘Een shelter voor 48 kinderen? Nu? Vóór de zomer? En later vier shelters? Vijfhonderd ama’s? Daar weten wij hier niets van. Wat ons betreft is daar geen sprake van.’ Eirini Agapidaki, de Griekse speciale secretaris voor de bescherming van alleenstaande minderjarige asielzoekers (ama’s) kan haar verbazing aan de telefoon niet onderdrukken. De verzekering van de Nederlandse staatssecretaris Broekers-Knol in de Tweede Kamer dat de opvangvoorziening voor deze groep er zeer binnenkort komt, is aan de Griekse zijde volgens haar onbekend.

Er komen uiteindelijk wel meer opvangtehuizen voor minderjarige onbegeleide vluchtelingen, legt Agapidaki uit. ‘Maar daar is nog een heel lang traject voor nodig. Dat moet namelijk nog via de Nationale Commissie en het Nationale Programma, en dan moet het nog kortgesloten worden met de EU die daar ook bij is betrokken. Nee, ik heb geen idee wanneer er dan daadwerkelijk zo’n opvangtehuis zal zijn.’

In oktober 2019 smeekte de Griekse minister van Burgerdescherming om 2500 van de in totaal 5500 alleenstaande minderjarige asielzoekers in Griekenland in andere EU-landen op te nemen. Inmiddels hebben dertien EU-lidstaten besloten om gezamenlijk 1600 ama’s te huisvesten. Duitsland is bijvoorbeeld van plan om vijfhonderd kinderen op te nemen, daarvan zijn er inmiddels 47 gearriveerd.

Nederland doet niet mee met deze Europese solidariteit. In een zes uur durend debat op 3 juni verdedigde Broekers-Knol haar besluit om géén vijfhonderd ama’s in Nederland op te vangen, maar in plaats daarvan samen met de Griekse regering aparte shelters op te richten voor deze groep. Drie keer stelde de staatssecretaris dat de Grieken ‘zo ontzettend blij zijn met haar plan’.

Haar stellige woorden deden in Griekenland menig wenkbrauw fronsen. Ook haar besluit dat het Nederlandse Movement On The Ground de opvang gaat doen, wekt grote verbazing. De organisatie, mede opgericht door tv-ster Johny de Mol, doet op Lesbos goed werk maar heeft met deze groep geen ervaring. ‘Ja, ik heb van die Nederlandse ngo gehoord, maar niets is nog zeker, niets is vastgelegd’, reageert vluchtelingensecretaris Agapidaki.

Door het Nederlandse aanbod, waarbij volgens Nieuwsuur (op 23 april) Movement On The Ground zo’n 3,5 tot 4 miljoen euro krijgt voor de opvang, wordt het Griekse Homeproject dat dit werk al jaren doet gepasseerd. ‘Zij werken succesvol met ama’s’, bevestigt Agapidaki. ‘De directeur, Sofia Kouvelaki, is een goede vriendin van me. Ze is perfect voor deze job. Maar we proberen iedereen tevreden te stellen, aan alle wensen indien mogelijk tegemoet te komen.’

Deze week wordt een Memorandum of Understanding ondertekend met Nederland, vertelt Agapidaki. Dat gaat vooral over de Nederlandse stichting Nidos, die Griekse hulpverleners zal trainen om voogden op te leiden. Nee, daarin staat nog niets concreets over een opvangtehuis voor 48, laat staan vijfhonderd kinderen. ‘Want dat is een heel ander traject.’

Special Secretary For Protection of UMA’s Eirini Agapidaki werd in november 2019 benoemd, maar desondanks heeft ze tot nu toe nog geen staf die haar kan ondersteunen. Voor haar aanstelling was namelijk een andere organisatie verantwoordelijk: een al jaren in de delicate ama-problematiek gespecialiseerde afdeling binnen EKKA, het Griekse Centrum voor Solidariteit. Eind mei kreeg die afdeling opeens bericht dat zij geëvalueerd moest worden met als doel het hele team op te heffen. Zonder opgaaf van reden.

De werknemers waren verbijsterd. Ze stuurden op 27 mei een brief aan de premier waarin ze zich afvragen wat er nu gaat gebeuren met al die in jaren opgebouwde kennis en ervaring. En of de mensen van EKKA, die onder het ministerie van Arbeid vallen, zullen worden overgeheveld naar Agapidaki onder het ministerie van Migratie en Asiel. Zo niet, dan gaat de vooral met Europees en UNICEF-geld opgebouwde expertise en ervaring verloren.

De algemeen directeur van EKKA, Chrisovalantis Papathanasiou, is inmiddels opgestapt. De aan het EKKA opgelegde deal met Nederland was één van de redenen voor zijn vertrek. Hij wil er tot 1 juli niets over zeggen, alleen dat ook hij als oud-algemeen directeur van EKKA niets weet van een shelter voor 48 kinderen vóór de zomer, vóór 21 juni. En eigenlijk ook niet voor kort daarna. Hij dacht toen hij de vraag van De Groene hoorde in eerste instantie abusievelijk dat het ging om een opvangtehuis voor 48 ama’s voor de zomer van 2021.

Een ander belangrijk onderdeel van het plan van Broekers-Knol is dat Nederland op verzoek van Griekenland gaat helpen bij het inrichten van een Grieks voogdijsysteem. Daarvoor stuurt de Nederlandse voogdijinstelling Nidos onder meer experts om Grieken te trainen die de voogden kunnen opleiden.

Lora Pappa, bestuursvoorzitter van de Griekse ngo metadrassi.gr, is geschokt als ze dit hoort. ‘We werken al sinds 2014 met het Nidos, en dat is betaald door de EU. We hebben daardoor sinds 2018 een voogdijsysteem, naar het uitstekende voorbeeld van Nederland, aangepast aan de Griekse realiteit.’

We doen onze stinkende best, maar er zijn de laatste tijd geldproblemen, vertelt ze geagiteerd. ‘Daardoor hebben mijn collega’s en ik de eerste maanden van dit jaar zonder salaris betaald te krijgen moeten werken. We hebben dat gedaan voor de kinderen over wie we voogdij hebben, die kunnen we niet laten vallen natuurlijk. En nu geeft Nederland geld aan het Nidos? Dat betaald wordt door de EU? Waarom niet aan ons, al jaren dé Griekse partner van het Nidos, aan de mensen die allang door het Nidos zijn opgeleid?’

Nidos was deze week niet bereikbaar voor commentaar.

Lees ook De overeenkomst van Broekers-Knol met Griekenland is puur voor de show met links naar alle bronnen. Luister naar Ingeborg Beugel op* Radio1.