Leuk spel voor muziekliefhebbers: noem het beste album dat nooit verscheen en beargumenteer je keuze. Smile van The Beach Boys komt in aanmerking; volgens insiders een overweldigend project dat wegens onderlinge spanningen toch op de plank bleef liggen. Neil Young annuleerde decennia terug een plaat die al helemaal ontworpen en klaar was. Bij nader inzien vond hij de nummers te somber. De verhalen rondom Bruce Springsteens Electric Nebraska – geannuleerd omdat hij de sound te orkestraal vond – prikkelen ook al jaren de fantasie, en wat te denken van de fameuze vault vol onuitgebracht Prince-materiaal?
Hoe ouder muziekgenres worden, hoe onvermijdelijker de verhalen over roemruchte unreleased nummers en albums, soms amper te onderscheiden van mythes. Hiphop heeft als stroming inmiddels een leeftijd bereikt waarop al een aardig rijtje te noemen is van artiesten die aangekondigd werk niet hebben uitgebracht. Vaak is het hopen op een postume release. Soms kiest een artiest ervoor het materiaal zelf gewoon uit te brengen.
Zoals de New Yorkse rapper Nas (1973), die sinds zijn debuut 25 jaar terug tot de beste rappers ter wereld behoort. Want anders dan veel collega’s die de vijftig naderen, telt hij niet in afzondering zijn geld maar blijft hij constant nieuw werk uitbrengen. Soms overtuigend, soms voorspelbaar, maar eigenlijk altijd boeiend – en zijn kwaliteiten onderstreept hij met het nieuwe The Lost Tapes 2. Strikt genomen is dit slechts een verzameling onuitgebrachte nummers van de afgelopen jaren, maar het geheel wekt een volwaardige, toonvaste indruk.
De grootste plus: de muziek klinkt op een prettige manier heel aards. De beats zijn verzorgd, maar zelfs voor Nas’ doen kaal. Een goed gekozen drum, een pakkend pianoloopje, hier en daar een treffende sample – meer behelst het niet. En meer is ook niet nodig. De begeleiding staat in dienst van Nas en die laat eens te meer horen hoe goed hij kan rappen. Duidelijke intonatie, wat schorre stem, een kalme beheersing die nergens overhelt naar verveling. Ook nu hij multimiljonair is, weet hij uitstekend hoe je een verhaal opbouwt. Bijvoorbeeld als hij zonder pocherij uiteenzet hoe kansloos zijn leven als tiener in het getto was. Elders heeft hij het over de aantrekkingskracht van samenzweringstheorieën, over zijn echtscheiding en natuurlijk ook over zijn eigen staat van dienst.
Maar zelfs op die laatste momenten onthullen de teksten een intelligentie die zeldzaam is in het soms wel erg vlakke moderne hiphoplandschap. Nee, niet alles op deze verzamelaar is van hetzelfde niveau, meer dan eens valt te begrijpen waarom Nas een nummer niet op een regulier album heeft gezet: te onaf, te herhalend. Dat blijft het lot van veel onuitgebracht materiaal. Vaak wordt toch wel duidelijk waarom het niet is verschenen. De mythes rond zulk werk zijn regelmatig interessanter dan het werk zelf. Wellicht is dat ook een reden waarom sommigen iets voorgoed onuitgebracht laten.
Nas heeft mythes nooit nodig gehad, hij rapt gewoon, al meer dan de helft van zijn leven, en laat horen dat het einde nog allerminst in zicht is.
Nas, The Lost Tapes 2