Op het omslag van het tijdschrift Linda staat een zinnetje toegeschreven aan ‘Carice & Halina’: ‘Sterke vrouwen hebben ook een beest in zich.’ Opvallend is die koppeling tussen de twee: ze horen bij elkaar en de tekst weerspiegelt de thematiek in Instinct, de film met Halina Reijn als regisseur en Carice van Houten als hoofdrolspeler. Het is alsof ze de koppen bij elkaar hebben gestoken om een film te maken met een verhaal waarvan ze vonden dat het nu eens verteld zou moeten worden. Dit alles pakt goed én slecht uit. Het probleem zit ’m in de afwezigheid van echte transgressie in de film: ‘sterke vrouwen met een beest in zich’ klinkt spannend, verboden zelfs, maar precies dezelfde zin past ook op de kaft van een bouquetroman.
Als psycholoog Nicoline (Van Houten) bij een tbs-instelling aan het werk gaat waar ze Idris (Marwan Kenzari) moet behandelen, is van meet af aan duidelijk dat er een vonk overslaat, ondanks de diverse verkrachtingen die de man op zijn naam heeft staan. Beiden zijn sexy op een spectaculaire manier, zij met haar grote, donkere ogen die riskante dingen beloven, hij met zijn gespierde lichaam dat iedereen mag bekijken en bewonderen. Subtieler zijn de geheimen die ze herbergen: Nicoline heeft een gespannen relatie met haar moeder (een vader is afwezig), Idris heeft natuurlijk zijn misdaden, maar de suggestie is toch dat we daar genuanceerder naar zouden kunnen kijken. Op dit punt schemert die transgressie door, de mogelijkheid dat de regisseur van de kijker gaat verwachten om geijkte denkbeelden opzij te schuiven om een imaginair gebied te betreden waar alles mogelijk is. Immers, zo’n vonk mág niet tussen een Nicoline en een Idris. Maar misschien wel in Instinct.
De film is visueel spannend. In de cameravoering door Jasper Wolf krijgt de tbs-instelling een gevaarlijke kwaliteit. Aan het begin is er een spectaculair shot: de camera beweegt over de richel van een dak heen om een vierkant te onthullen waar de gedetineerden worden gelucht. Het is net alsof je houvast kwijtraakt, alsof een grens wordt overgestoken. Dit haast voyeuristische beeld keert terug, vaak vanuit Nicoline’s perspectief. Zij kijkt en denkt. Maar waaraan? Wil ze seks met de gespierde, wilde man? Is ze verliefd op hem? Is ze slachtoffer van haar eigen natuur en is dít haar crisis? Wat? Het wordt nooit duidelijk. Dit kan prettig mysterieus werken, maar het effect is er een van frustratie.
Als de film is afgelopen moet ik terugdenken aan een van de eerste scènes. In het appartement van Nicoline is er een natuurdocumentaire op televisie. Iets over het dierenrijk waar het er erg aan toegaat wat betreft instincten. Ook wij mensen hebben die, daar gaat de film over. Ik durf te zeggen dat we zoiets wel weten, en zelfs dat we dat niet willen weten aangezien dat de goede zeden in gevaar zou brengen. Tussen cliché en spanning huivert Instinct, maar uiteindelijk hebben ze te weinig gedurfd, ‘Carice & Halina’.
Te zien vanaf 3 oktober