Keizer-gladiator Commodus schoot eens zonder gevaar voor eigen leven honderd beren dood. Alleen hem, een god immers, was het toegestaan niet in de arena maar vanaf de balustrade van het Colosseum te schieten. Commodus is nog altijd bekend, vooral door twee Hollywood-films over zijn leven. Verslag gever-historicus Fik Meijer genoot van de films, maar legt ook uit waarin ze onhistorisch zijn. Zelfs de tekstbordjes deugen niet: «Gladiatores» boven de ingang van de gladiatorenschool in Rome had «Gladiatorum» moeten zijn, of dan in elk geval «Gladiatorius».

Maar hoewel de films onhistorisch zijn, was de werkelijkheid zeker niet minder gruwelijk, zo blijkt uit Meijers nieuwe boek Gladiatoren, waarin het bloed van de pagina’s spat. Zoals een goed historicus betaamt bagatelliseert Meijer de verontwaardiging van moderne historici over de bloeddorst van de Romeinse burgers, om vervolgens zelf flink uit te pakken met weldadige beschrijvingen. Hoogtepunt vormt de reconstructie van een dagje Colosseum (waar plek was voor vijftigduizend toeschouwers), waarin vooral het middagprogramma opvalt: de executies van honderden, soms duizenden misdadigers en weggelo pen slaven, ongekend populair in Rome, waarbij de criminelen ad bestias gingen (voor de beesten), ad gladium (zwaard), ad flammas of aan het kruis. Meijer vraagt zich af wat er met al die duizenden lijken gebeurde en heeft merkbaar plezier in het verstrekken van de details.

Eigenlijk is dit boek nog beter dan Meijers vorige morbide werkje over de (bijna altijd onnatuurlijke) dood van de keizers. Met aanstekelijk enthousiasme haalt hij er opnieuw klassieke schrijvers en afbeeldingen bij om een verheven beeld van de oudheid bij te stellen. Daarbij legt hij verbanden met hedendaagse computerspelletjes, de films van Tarantino en de Spartacus-vertolking van Kirk Douglas.

Tot opluchting van vele classici moest Tacitus niets van de gladiatorengevechten hebben, maar als we Meijer mogen geloven was Tacitus een uitzondering. Voor zichzelf, en voor ons, staat Meijer niet in.

Fik Meijer

Gladiatoren: Volksvermaak in het Colosseum

Uitg. Athenaeum-Polak & Van Gennep, 254 blz., € 19,95