Robbert Welagen had me met Raam, sleutel helemaal te pakken. Ik vind het nog niet zo makkelijk om te zeggen waar dat ’t ’m in zit. Het is een overzichtelijke roman in korte hoofdstukken en kraakheldere taal, en tegelijkertijd opent hij een zoet en zwaar universum. Een schrijfster verliest haar liefde, net op het moment dat ze het raam had opengezet voor een nieuwe sensatie. Welagen schreef in mijn ogen een literair equivalent van de filmkunst van François Ozon, meester van een aanvaardbaar soort mystiek realisme. Boeken over rouw kunnen niet worden aangesleept geloof ik, vooral gebaseerd op ervaringsverhalen, maar wie ‘echt’ iets wil weten of voelen over verdriet en verlies, en schuld – íemand moet toch verantwoordelijk zijn voor de loop der dingen – hoeft alleen maar deze roman te lezen. Onzin natuurlijk om het zo te stellen, want hoezo moet een boek ergens toe dienen, maar ik ervoer deze roman als een schoonwassing en een inzicht.
Ook liet ik me dit jaar verrassen door de verhalen van de Duitse schrijfster Judith Hermann , Lettipark. Het zijn korte verhalen zoals ik ze het liefst lees, geheimzinnig en toch bevredigend. Kinderen spelen er een grote rol in, mensen die nooit helemaal opgroeien, het niet redden, verdwijnen. Het titelverhaal gaat over vriendinnen die ooit mooi waren, iemands hart braken. Die jongen fotografeerde het park waarin een van de meisjes haar jeugd doorbracht, een doodgewoon troosteloos park waar niets te zien is. Zijn camera maakt er een ‘tussenrijk’ van, een verlangen naar de kindertijd van dat meisje.
Hermann schrijft met vergelijkbaar bezielende inzet. Er gebeurt steeds heel veel, om te eindigen in een stipje aan de horizon, mensen kijken naar de maan, naar een papieren vliegtuigje dat wegzweeft in het donker. Soms irriteert het me, en soms vind ik het juist heel mooi. Het zou me niet verbazen als je deze verhalen een andere betekenis kunt geven als je zelf in een andere stemming bent. Eilanden is mijn lievelingsverhaal, over intimiteit tussen twee vriendinnen die er ooit was en die niet meer terug te halen is. Wat spectaculair was, laat zich niet recapituleren.
