Over de kunst van De Rietveld
Op eindexamenexposities van kunstacademies voelt de bezoeker zich vaak verloren. Zoveel verschillende werken zijn er te zien, in uiteenlopende disciplines en zonder een gemeenschappelijk thema. De Rietveld Academie in Amsterdam organiseerde bij het eindexamen dit jaar een Masterclass Kunstkritiek voor jonge kunstcritici, filosofen, literatuurwetenschappers en kunstenaars. Onder leiding van Lucette ter Borg (NRC Handelsblad en Cinema Zuid) leerden twaalf aspirant-schrijvers een kunstkritiek schrijven naar aanleiding van hun bezoek aan de eindexamens op de Rietveld. De drie beste stukken verschijnen online bij De Groene Amsterdammer. Op zoek naar parels en ander ongepolijst schoons. De kunstwerken zijn nog een paar dagen te bekijken: Do 3 juli - vr 4 juli: 11.00-21.00; Za 5 juli: 11.00-20.00; Zo 6 juli: 11.00-16.00. Gerrit Rietveld Academie, Frederik Roeskestraat 96, Amsterdam.
Als er iets is dat de jaarlijkse eindexamententoonstelling van de Rietveld Academie karakteriseert, dan is het wel de kakofonie van beelden, geluiden en indrukken bij binnenkomst. Het is voor de recent afgestudeerden het uitgelezen moment om zichzelf in de kijker te spelen bij galeriehouders, potentiële opdrachtgevers, critici en niet te vergeten een kunstminnend publiek. En dus is het een gevecht om aandacht in de tot tentoonstellingsruimtes getransformeerde klaslokalen. De één is inventief met visitekaartjes, de ander zet een mooie bos bloemen neer, die zich soms onwillekeurig mooi verhoudt met het werk. Het mag de pret niet drukken, de honger naar nieuwe kunst is aanwezig bij het publiek, en de studenten staan klaar om uit te weiden over hun werk. Juist deze overdaad aan prikkels is dit jaar meermaals als uitgangspunt genomen voor werk op de afdeling Fine Arts.
De presentatie van Roos van Leeuwen (Nederland, 1983) doet letterlijk een beroep op de zintuigen met een dor zandlandschap dat de bezoeker moet betreden om een achterliggende zaal te bereiken. Hier worden een viertal schilderijen van onderwater-taferelen in helderblauwe kleuren getoond in combinatie met een digitale projectie en een audiotour, waarop geluiden van water te horen zijn, afgewisseld met korte stellingen van de kunstenares. Hoewel visueel aantrekkelijk, is de tegenstelling van nat versus droog en fysiek versus digitaal vrij basaal. Daardoor blijft het werk helaas vrij ééndimensionaal.
Subtielerzijn dan de vierkante schilderwerkjes op spaanplaat van Lea Vuceljic (Duitsland, 1990), een paar lokalen verder. Afgebeeld zijn diverse alledaagse taferelen - een zoenend paartje, een tribune met publiek, een vrouw in burka. De uitsnedes lijken lukraak, de close-ups zijn fragmentarisch. Als inspiratiebron dienden willekeurige stills van Youtube-video’s die de kunstenares visueel aantrokken. Door het afgebeelde om te zetten naar een ander medium verandert de aantrekkingskracht van het digitale beeld en wordt een tastbaar kunstobject. Tegelijkertijd treedt er een vertraging in ervaring op. Pray, it won’t pass me by, zoals het werk heet, is een rake visualisatie van de eindeloze beeldenstroom die dagelijks aan ons voorbijtrekt en waarvan slechts een fractie onze aandacht vasthoudt.
De veelheid van indrukken vormt ook de basis voor Aisha Fouad (Nederland, 1980). Of liever gezegd: zij probeert zich er in haar eindexamenproject Voor de lucht juist van af te sluiten. Fouads persoonlijke onderzoek naar dagdromen resulteert in een poëtisch en associatief reisverslag: een soort gedachtewandelingen. Gaandeweg ontdekte Fouad dat dagdromen voor haar geen doel op zich is maar een middel om haar gedachten te kunnen laten dwalen.
De ruimte van Fouads presentatie is ingericht als een ode aan de lucht waarin die gedachten tot stand komen. In een zonovergoten lokaal hangen lange witte lappen keurig geordend in rijen van vier. Als je gaat zitten op een van de lage bankjes, ben je plotseling geïsoleerd van de hectiek in het gebouw, je kijk tussen de lappen door en ziet de tussenliggende lucht die voor een zacht briesje zorgt.
Fouad is inmiddels bezig met een volgend project, gepresenteerd in de naastliggende ruimte. In Brain Storm stelt zij het fenomeen van het alledaagse gebruiksobject in de moderne kunst ter discussie. Wat gebeurt er als we een alledaags object in een vreemde context zetten? Waarom is dit inmiddels al ruim een eeuw zo’n gebruikelijk thema in de kunst? Wat gebeurt er in het hoofd van de toeschouwer bij confrontatie met een gebruiksvoorwerp in een andere context? En waarom vinden wij dit eigenlijk interessant? Why are we so eager to see something new?
Fouad werkte hiervoor samen met neuropsycholoog Martijn Wokke, met wie zij wetenschappelijk onderzoek verrichte naar het menselijk brein. Voor het eerst echter gebeurde dit niet in een laboratorium, maar aan de keukentafel van de kunstenares - een alledaagse omgeving. De resultaten laten nog enkele maanden op zich wachten, maar zijn nu al een reden om deze alumna van de afdeling Inter-Architecture in het vizier te houden.
Esmee Postma (Amsterdam, 1988) studeerde kunstgeschiedenis aan de UvA en rondt momenteel haar Master museumconservator af aan de UvA en de VU. Zij is werkzaam bij de uitgeverij van Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam.
Alle foto’s van het werk van Aisha Fouad