Op het Haagse strand hoor ik een vrouw zeggen: ‘Waar gaat de politiek helemaal over?’ Het is duidelijk dat ze zelf vindt dat de politiek helemaal nergens over gaat. Terwijl zij al weer ergens anders over praat, blijf ik nadenken over haar opmerking. Zegt ze dat uit onvrede? Onvrede over wat dan? Over het politieke spel of over wat de politiek allemaal bedisselt? Of heeft ze voor zichzelf de conclusie getrokken dat de politiek een minder grote rol speelt in haar leven dan ze dacht? Heeft ze dan wel in de gaten dat tal van politieke beslissingen wel degelijk invloed hebben op ons leven?
Drie kilometer verderop is het politieke seizoen dan al weer met luid geschal begonnen. De Tweede Kamer vergadert weliswaar pas vanaf komende week en voor de kiezer zijn de landelijke verkiezingen van maart volgend jaar nog ver weg, maar de politieke partijen zijn daar al druk mee. 50Plus wint de prijs voor het eerste verkiezingsprogramma: ‘Omdat ouderen het niet meer pikken’. De pvv is eerste in de wedstrijd om het kortste verkiezingsprogramma. Precies een A4’tje, met als eerste agendapunt: Nederland de-islamiseren.
d66-leider Alexander Pechtold kondigt vervolgens aan de vooravond van de presentatie van het d66-verkiezingsprogramma aan op te stappen als zijn partij niet in de regering komt. Mark Rutte en Diederik Samsom, de twee leiders van regeringspartijen vvd en pvda, volgen met de boodschap dat ze weer lijsttrekker willen zijn en niet opstappen als ze niet gaan regeren. Samsom wil wel dat hij via interne leiderschapsverkiezingen weer het mandaat van de pvda-leden krijgt. Uit de SP komt het reeds verwachte nieuws dat de tweede generatie Marijnissen naar Den Haag gaat. Lilian, voormalig vakbondsvrouw en dochter van oprichter Jan Marijnissen, staat derde op de kandidatenlijst. Is zij in de race om in de toekomst partijleider Emile Roemer op te volgen?
Als de vrouw op het strand vindt dat het hier allemaal niet om gaat, dan heeft ze daar voor een deel gelijk in. Eerste, kortste, poppetjes die doorgaan of niet, dochter van? Boeien!
Maar helemaal gelijk heeft die vrouw niet: personen doen ertoe in de politiek. Wie vertrouw je? Wie vertolkt jouw gevoel? Politici weten dat verkiezingsprogramma’s nauwelijks worden gelezen. Met het A4’tje maakt de pvv alle energie die andere partijen erin steken in één klap belachelijk.
Toch doen ook verkiezingsprogramma’s ertoe. Denk alleen al aan de toon, de titel of een belangrijke kreet uit dat programma. Die moet ‘aanspreken’. Ook de pvv doet daaraan mee. Waar kiest u voor: 1. WE PAKKEN ZE TERUG! 2. NEDERLAND WEER VAN ONS! 3. Kansen voor iedereen.
De eerste kreet is, inclusief hoofdletters, uitroepteken en onderstreping, uit het verkiezingsprogramma van 50Plus. Partijleider Henk Krol wil alle partijen terugpakken die ervoor zorgden dat de aow-leeftijd omhoog gaat en de pensioenfondsen niet hoefden te indexeren. Dat zijn er nogal wat op het Binnenhof. Of dat Krol gaat lukken?
Als argumenten er niet toe doen, dan is zijn kiezerspotentieel groot. Ouderen hebben persoonlijk dan wel niet zo veel toekomst als jongeren, maar de toekomst is wel aan de ouderen. Ze zijn met velen. Als de aow-leeftijd weer naar 65 gaat, zoals Krol wil, dan zal in 2050 de grijze druk 51 procent zijn: op elke 65-plusser zullen dan slechts twee werkenden zijn. Wie gaat al die aow betalen? Die jongere werkenden. Maar daar hoor je Krol niet over. Zou die vrouw op het strand vinden dat dit nergens over gaat?
De pvv vindt met vette hoofdletters dat Nederland weer van ons moet worden en de islam ons land uit moet. In de twaalf jaar die partijleider en voormalig vvd-Kamerlid Geert Wilders inmiddels op eigen benen staat, is hij steeds verder gegaan in zijn kritiek op de islam. Je moet er niet aan denken wat hij allemaal voor maatregelen zal nemen om zijn islamvrije Nederland te verwezenlijken. Zou die strandvrouw als ze daarover nadenkt de angst om het hart slaan of juist niet?
Het ‘kansen voor iedereen’ van d66 is vergeleken bij de kreten van 50Plus en pvv saai, tegen de trend in de samenleving van getetter en gescheld in. Daardoor zijn die woorden een statement. De politiek heeft wel degelijk een rol in het bij elkaar houden van bevolkingsgroepen, zegt d66 daarmee. Ook 50Plus en de pvv zien een rol voor zichzelf in het publieke debat, maar zij kiezen ervoor groepen juist tegen elkaar uit te spelen.
Een in het oog springend punt uit het d66-programma is het arbeidscontract voor onbepaalde tijd, oftewel een vaste baan, voor iedereen. De partij van het flexwerk ziet in dat flexcontracten leiden tot een onacceptabele tweedeling op de arbeidsmarkt tussen flexwerkers en mensen met een vaste baan. Om haar doel te bereiken wil d66 onder meer het ontslagrecht versoepelen. Zou de strandvrouw echt denken dat haar positie op de arbeidsmarkt niet beïnvloed wordt door wetten en regels die de politiek opstelt? Denkt ze dat ze het zonder bescherming kan?
Een losse opmerking op het strand en drie verkiezingsprogramma’s – alle vier zeggen ze iets over Nederland anno 2016. Voor de woorden van de vrouw is trouwens nog een uitleg mogelijk, eentje die het gemoed van de kiezers misschien wel het best samenvat: er wordt afgegeven op de politiek juist omdat kiezers hopen dat deze richting geeft in onzekere en woelige tijden. Waar gaat de politiek al helemaal over? Nou, daarover.