Nog maar krap een jaar geleden ging de samenleving langzaam maar zeker weer open. De mondkapjes, de anderhalve meter en de reisbeperkingen gingen eraan, cafés, restaurants, theaters en bioscopen mochten weer open. Zoom-vergaderingen bleven er, maar het was weer geweldig om collega’s in het echt te ontmoeten.
Dit kon allemaal weer, omdat er in de samenleving genoeg immuniteit was opgebouwd, meldde minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers tijdens de persconferentie waarop hij de versoepelingen bekendmaakte. Door de vaccinaties en door de vele mensen die een covidbesmetting achter de rug hadden, was het aantal ziekenhuisopnames en dodelijke slachtoffers flink teruggelopen.
Met name de mRNA-vaccins en de grote vaccinbereidheid onder de bevolking om die te laten toedienen bleken cruciaal voor dit succes. Hierdoor zijn er volgens berekeningen van Britse onderzoekers alleen al in het eerste jaar na introductie wereldwijd zo’n twintig miljoen levens gespaard gebleven. De situatie in China laat zien hoe het ook mis had kunnen gaan. Sinds de strenge lockdowns abrupt zijn opgeheven waart de pandemie daar nu rond omdat er minder effectieve vaccins zijn gebruikt en kwetsbare groepen zoals ouderen hun opvolgprikken niet hebben gehaald.
Ondanks het succes van de vaccinatiecampagne in Europa wijden we deze week maar liefst tien pagina’s aan de spaarzame maar ernstige bijwerkingen van de coronavaccins. Het gaat dan niet over de recente oversterfte – die waarschijnlijk te wijten is aan griep, uitgestelde zorg en (langetermijn)schade door het virus zelf – of de plotselinge jonge doden die uitvoerig zijn onderzocht en waarbij geen verband met de vaccins gevonden werd. De Groene onderzocht ruim tien maanden lang de zeldzame bijwerking die het beste te beschrijven is als ‘long covid door de prik’.
In zijn onderzoek kwam auteur Jop de Vrieze een onbegrepen groep patiënten tegen die elkaar informeert en ondersteunt in online communities. Een internationaal netwerk waarvan de leden één ding gemeen hebben: met hun klachten vonden en vinden ze vrijwel geen gehoor bij de reguliere geneeskunde.
Het zijn over het algemeen géén antivaxxers, ze haalden juist hun prik in volle overtuiging. Maar binnen enkele dagen na hun – soms eerste, soms volgende – vaccinatie ontwikkelden ze klachten als zware hoofdpijn en ongecontroleerde trillingen, gevolgd door zenuwpijn, extreme vermoeidheid, moeite met concentreren, hartklachten en allerlei ontstekingen.
Lang beschouwden deskundigen deze ‘overreageerders’ op een vaccin als irrelevant – het betreft immers kleine aantallen en het draait bij vaccinaties om het beschermen van een zo groot mogelijk deel van de bevolking. De lat voor bewijzen dat er echt iets aan de hand is, ligt daardoor hoog. Ongetwijfeld speelt de vrees dat veel aandacht voor bijwerkingen mensen ervan kan weerhouden de prik te nemen ook een rol. Net als de huiver dat dergelijke berichten koren op de molen zijn voor vaccinsceptici. Bovendien is het moeilijk om de bijwerkingen direct te koppelen aan de vaccins. De verschijnselen zijn te divers, de aantallen te klein, waardoor monitoringsystemen de signalen niet of langzaam oppikken.
Ook al zijn de ernstige bijwerkingen zeer zeldzaam, omdat er zo massaal is gevaccineerd gaat het wereldwijd toch om vele duizenden patiënten met ernstige klachten die erkenning en hulp willen. Die erkenning lijkt nu langzaam in zicht te komen. In de medische wetenschappelijke tijdschriften verschijnen meer artikelen over patiënten met ‘neurologische’ of ‘long-covidachtige’ klachten na de prik en enkele vooraanstaande wetenschappers roepen op tot meer onderzoek. In Duitsland berichten media al sinds vorig voorjaar over de zware bijwerkingen.
Wij doen dat nu met maar liefst tien pagina’s. Omdat deze patiënten het verdienen serieus genomen te worden, maar vooral omdat onderzoek naar bijwerkingen het draagvlak voor de vaccinaties ondersteunt. Inzicht in wie waarom wat voor bijwerkingen krijgt kan helpen de risico’s te verkleinen en mogelijk kunnen vaccinaties worden aangepast. Tot slot voelen burgers zich beter beschermd als media en overheid hierover transparant rapporteren.
