Barcelona – Hoe is het mogelijk dat Santiago Calatrava toch steeds weer nieuwe en zelfs zeer deftige opdrachten krijgt? Het is een van de grote raadselen van deze tijd waarover de architectuurhistorici van de 22ste eeuw zich tevergeefs het hoofd zullen breken.
Vorige week werd in New York het jongste geesteskind van de Valenciaanse architect in gebruik genomen. Het nieuwe metro- en treinstation Word Trade Center is omstreden en vertoont alle kenmerken van een typische Calatrava. Dat wil zeggen, het lijkt sprekend op zijn andere gebouwen en de begroting is met verbluffend gemak overschreden. Uiteindelijk heeft het station vier miljard in plaats van de begrote twee miljard dollar gekost. Het is nog even afwachten of station wtc ook de derde eigenschap van een echte Calatrava zal vertonen: ontwerpfouten die het bouwwerk deels nutteloos of zelfs gevaarlijk maken in de dagelijkse omgang.
New Yorkers kunnen niet zeggen dat ze niet gewaarschuwd waren. De talrijke blunders en torenhoge kostenoverschrijdingen in de werken van Calatrava zijn in Spanje alom bekend. Het eerste grote Calatrava-fiasco stamt al uit 1997. De Zubizurri-brug in Bilbao bleek spekglad te worden zodra er een beetje regen viel. Om de brug te kunnen gebruiken liet de gemeente een antisliplaag aanleggen. De reactie van Calatrava tekende zijn arrogantie en minachting voor functionaliteit: hij klaagde de gemeente Bilbao aan wegens ‘morele schade’ en ‘verminking’ van zijn werk.
In zijn voormalige woonplaats Valencia is Calatrava schatrijk geworden door overheidsopdrachten. Zijn Stad der Kunsten en Wetenschappen (2006) kostte 1,1 miljard, zeshonderd miljoen meer dan begroot. In Calatrava’s belang: hij factureerde alle extra werkzaamheden.
De rekening loopt nog steeds op. Ontwerpfouten dwingen tot een waslijst van reparaties. Het dak van het auditorium vertoont overal scheuren, een deel is naar beneden gekomen en op veel plekken zijn er lekkages. Het peperdure complex in Valencia wordt bijna niet gebruikt.
Ook elders laat Calatrava een spoor van mislukkingen na: in Malmö, Oviedo, Tenerife, Madrid en Haarlemmermeer vertonen zijn gebouwen en bruggen ernstige gebreken, ondanks enorme kostenoverschrijdingen. Een website zet ze op een rij. Calatrava eiste sluiting van de site. Maar vorige week stak het Spaanse hooggerechtshof daar gelukkig een stokje voor.