De Wouter Tapes is een uitgesproken ironische titel, want in plaats van list, bedrog, chantage, doofpot, drank en smerige geheimen onthult de tweedelige Tegenlicht-documentaire van Rudi Boon en Kees Brouwer vooral de verrassende properheid van de achterkamers van de Partij van de Arbeid; althans van die van Wouter Bos en zijn team in de aanloop naar de parlementsverkiezingen van 2006. Maar één keer weigert Bos de filmers zichtbaar toegang – niet tot konkeloverleg maar tot de verwerking van teleurstelling na het afsluitende lijsttrekkersdebat, waarin hij gespannen en onder zijn kunnen bleef. De kijker geeft hem groot gelijk: die verbaast zich toch al over het feit dat Bos deze onderneming aanging – al werd die beslissing genomen toen hem het Torentje niet leek te kunnen ontgaan. Overigens kende hij daarover meer twijfel dan de publieke opinie en zijn omgeving (twijfel die door politici verborgen moet worden omdat ware winnaars die niet geacht worden te hebben), maar die zetelden toen nog in de hersens, niet in hart en buik. Als Bos’ nederlaag geen goede zaak voor het land was (hij was dat zeker niet voor zijn partij), voor de documentaire is het een zegen, net als het rampseizoen dat was voor de Ajax-film van Ramon Gieling. De Wouter Tapes zou zonder dat al uniek zijn doordat we als vlieg op de muur achter normaal gesloten deuren komen. Wat veel zegt over de integriteit die Bos toedicht aan Boon en Brouwer – vertrouwen dat alleen gegeven wordt door een integere en dat terecht blijkt. Fatsoen in het kwadraat lijkt saai maar blijkt, ondanks bekende afloop, zelfs spannend door kijkjes in de politieke keuken en de gedachtewereld van de hoofdpersoon. Maar extra dimensie komt dus voort uit de teleurstellende loop der gebeurtenissen en uit het louteringsproces dat de held dientengevolge doormaakt.
De makers waren te gast bij De wereld draait door, waar Jort Kelder Bos’ integriteit als naïveteit bestempelde, implicerend dat die hem eigenlijk ongeschikt maakt voor de Haagse slangenkuil. Dat zegt iets over de politieke arena, over Bos en over Kelder. Rudi Boon vertelde dat iemand suggereerde dat deze film de pvda de overwinning bezorgd zou hebben als hij voor de verkiezingen was uitgezonden. Niet uitgesloten, want personen zijn zeker zo belangrijk als programma’s, dreigend verlies wekt vaak sympathie en Bos stal ook mijn hart door zijn weerzin tegen de retoriek van De Grote Droom: beetje behoorlijk wonen, kinderen naar een goeie school, ouders in een behoorlijk verzorgingshuis – ‘jeetje, dan maak je een boel mensen gelukkig’. Maar hij beseft dat dat te armzalig wordt gevonden door secondanten, aanhang en tegenstanders. Op een Brabantse markt ontmoet hij twee bejaarden uit de tijd dat Grote Woorden nog gebruikelijk maar ook hard nodig waren. De campagne loopt dan al stroef. De oude vrouw houdt een mooi praatje dat uitmondt in de verrassende overhandiging van een cadeau door haar gezel: een beeldje van De Contente Mens. Bos is geraakt: door de traditie waar de gevers voor staan, maar ook doordat het geschenk aansluit bij zijn ‘kleine droom’. In een latere scène staat het op zijn bureau en dat is niet voor de film gedaan. De documentaire is niet alleen interessant door de inhoud, hij is ook fraai gecomponeerd. Aanbevolen.
De Wouter Tapes. Deel 1, Krankzinnig vak eigenlijk, maandag 19 maart, 20.55-21.55 uur, Nederland 2. Deel 2, Een verschrikkelijke ervaring, maandag 26 maart, 20.55-21.55 uur, Nederland 2. Herhalingen woensdag 21 en 28 maart, 14.30 uur. Daarna nog te zien via de site van Tegenlicht, VPRO