Weggelopen kat

De eerste film waaraan je denkt als je de nieuwe Netflix-serie Russian Doll begint te kijken, is Groundhog Day. Net als in de klassieke komedie met Bill Murray herbeleeft hoofdpersonage Nadia (Natasha Lyonne, Orange Is the New Black) steeds dezelfde dag in haar leven. Nadat ze wordt doodgereden, omdat ze haar weggelopen kat aan de andere kant van de straat ziet, wordt Nadia weer wakker aan het begin van haar avond: in het toilet van haar beste vriendin, die een verjaardagsfeestje voor haar heeft georganiseerd. Steeds als ze sterft (en dit gebeurt met regelmaat – Nadia lijkt een magneet te zijn geworden voor dodelijke ongevallen) begint ze daar opnieuw.

Nadia doet wat iedereen die plotseling in een sisyfusiaanse hel terecht is gekomen zou doen: ze probeert erachter te komen wat er aan de hand is, en wat de regels van haar vreemde metafysische situatie zijn. Het levert in eerste instantie geweldige slapstick op – in de tweede aflevering komt Nadia er bijvoorbeeld achter dat ze met geen mogelijkheid de trap van het appartement af kan lopen zonder haar nek te breken, hoe vaak en voorzichtig ze het ook probeert.

Maar onder en naast de (duistere) humor loopt een sterke onderstroom van melancholie en existentiële vertwijfeling door de serie. Nadia zat ook al voor haar nieuwe relatie met de dood vast in haar bestaan: vanwege een jeugdtrauma, dat later aan het licht komt, is ze niet in staat een echte verbinding met iemand aan te gaan en verschuilt ze zich achter een pantser van sarcasme en giving zero fucks. Ze legt haar onverwerkte pijn onbewust in haar werk: ze is een videogame designer, en in haar meest beruchte game moet je alles alleen oplossen en is het einde onmogelijk te halen. En door alle resets heen blijkt de tijd toch gewoon door te tikken: bloemen verwelken, fruit wordt rot, en langzaam verdwijnen er dingen.

Meer dan wat dan ook lijkt Russian Doll een tegengif te willen zijn tegen apathie en hyperindividualisme. Naarmate de serie vordert, dwingt Nadia’s stilstand haar ertoe om zich meer bezig te houden met de mensen om haar heen. Ze komt er zelfs achter dat ze in haar schijnbaar unieke toestand niet alleen is. De serie treft een ontroerende balans tussen Nadia’s geestige cynisme en de momenten van menselijke kwetsbaarheid die ze, bijna ondanks zichzelf, beleeft.

Daarmee deed de serie me, nog meer dan aan Groundhog Day, vooral denken aan een andere moderne filmklassieker: Eternal Sunshine of the Spotless Mind. Dat zit ’m vooral in het feit dat het geheime wapen van Russian Doll een schaamteloos oprecht gevoel voor romantiek is. Zonder ooit met pasklare antwoorden te komen suggereert de serie dat als we maar voorbij onze eigen kwetsuren kunnen kijken, als we de ander écht kunnen zien, het misschien toch wel goed komt met ons. ‘Other people are garbage’, zegt Nadia tegen haar vriendin. ‘Then forgive them’, is haar antwoord.