Barcelona - Weinig landen vallen zo vaak uiteen als Spanje. Eigenlijk is dat vreemd, want de grondwet van 1978 verbiedt dit uitdrukkelijk, vanwege de ‘ondeelbare eenheid’ der natie. Maar de werkelijkheid trekt zich soms niets aan van de grondwet en zo gebeurt het dat Spanje om de haverklap uiteenvalt. Althans in de ogen van de rechtse Volkspartij, de hoedster der natie die in de jongste peilingen weer de grootste is en de socialisten van premier Zapatero ruimschoots verslaat.
De schuldigen van dat uiteenvallen kunnen per geval variëren. Maar in essentie zijn het steeds dezelfden en dikwijls opereren ze in teamverband: de roden, de Basken en de Catalanen. Anders dan bij de roden het geval is heb je ook wel goede Basken en Catalanen. Dat zijn degenen die fervent voorstander zijn van de ondeelbare natie en die bijvoorbeeld tijdens het afgelopen WK voetbal heel hard zwaaiden met Spaanse vlaggen. Of die hardnekkig beweren dat het besluit van het Catalaanse parlement om het stierenvechten te verbieden alleen maar ingegeven is door anti-Spaanse gevoelens - wat eenvoudig aantoonbare nonsens is.
Laatst was het weer eens kantje boord. De Catalanen hadden bedacht dat hun autonomiestatuut uit 1979 aan vernieuwing toe was. Zij waren niet de enigen. Maar in de reeks nieuwe autonomiestatuten die volgde was het Catalaanse wel het enige waartegen de Volkspartij beroep aantekende bij het Grondwettelijk Hof. Reden: Spanje zou uiteenvallen. De conservatieven vochten 114 van de 223 artikelen aan. Verschilde het Catalaanse statuut dan zo veel van dat van de andere regio’s? Dat kon nauwelijks de reden zijn. Andalusië bijvoorbeeld had tal van artikelen letterlijk overgenomen van de Catalaanse tekst en toch zagen de conservatieven daar geen botsing met de grondwet.
Het hof ging er eens goed voor zitten, voor die 69 A4'tjes van het Catalaanse statuut. Op een maand na vier jaar, om precies te zijn. Toevallig kwamen de grondwetbewakers er vlak voor een belangrijke WK-wedstrijd van het Spaanse elftal uit. Veertien artikelen werden geschrapt, tientallen andere drastisch ingeperkt. Zo zette het hof een streep door de bepaling die verlangde dat de overdracht van gelden naar minder welvarende regio’s vergezeld zou gaan van een vergelijkbare belastinginspanning in de ontvangende regio’s.
De boodschap was duidelijk. Werken, afdragen en je koest houden, want straks valt Spanje nog uiteen. Onlangs publiceerde de krant La Vanguardia de uitslag van een peiling in Catalonië. De voorstanders van onafhankelijkheid overtroffen voor het eerst in de geschiedenis de tegenstanders (47 tegen 36 procent). Intussen bleef doelman Casillas zijn Catalaanse ploeggenoten gewoon uitschelden voor Catalufos. Liefkozend, dat wel natuurlijk. Want zonder hen was hij nooit wereldkampioen geworden.