Meer zinnen betraden de ruimte, sommige langer – ‘He doesn’t have the right’ – sommige korter – ‘The smoke’. Hoe voller de vloer, hoe lichter de ruimte, tot op de muren van het monumentale complex de graffiti oplichtte en toen plots alles weer stil en donker was.

De Chinese kunstenaar Tsang Kin-Wah vermengde bijbelteksten met historische uitspraken voor een apocalyptische eindnoot van de tentoonstelling Global Imaginations, een project van Museum De Lakenhal dat werd gerealiseerd in de voormalige Meelfabriek van Leiden. Leegstaande industriële complexen zijn bon ton in de cultuursector en zo industrieel als de Meelfabriek zag ik ze nog niet. Oneffenheden in de uitgestrekte betonnen vloer werden afgetimmerd met houten plankjes, er zijn balustrades waar je niet op kunt leunen en in het hart van het gebouw slingert een roestige glijbaan de zes verdiepingen naar beneden. Als er vroeger een stofexplosie plaatsvond door het glijdende meel zag Leiden wekenlang wit.

De twintig kunstenaars in de tentoonstelling zijn afkomstig uit alle hoeken van de wereld en proberen de kunsthistorische ‘other’ te overstijgen. Marjolijn Dijkman, Mona Hatoum, Taryn Simon, Georges Adéagbo en Andrea Stultiens: ze maken met hun installaties, sculpturen en fotografie vergelijkingen die uit de pas lopen van tijd en plaats. Simryn Gill rekent af met de geschiedenis door in de nok van de Meelfabriek bezoekers uit te nodigen pagina’s uit de Encyclopaedia Britannica te scheuren en er bootjes van te vouwen. Een bezoeker vindt het zonde, al die opgebouwde kennis hier vernietigen, en steekt het lemma tuinarchitectuur in haar tas.

De ander wordt al lang niet meer zo genoemd maar is overal aanwezig, ook wanneer we zélf die ander worden. Westerse (voor)oordelen worden dan zonder pardon de schutting over geslingerd. Kunstenaarscollectief Ghana ThinkTank inventariseerde de problemen van Leiden en legde deze voor aan internationale denktanks. Twee meisjes in Gaza lezen als Lieve Mona’s de vraag voor van een meisje dat zich buitengesloten voelt sinds ze in Nederland een hoofddoek draagt. Vraag je vrienden om een rationele uitleg, is hun advies. Bovendien, de briefschrijfster zegt wel dat haar eenzaamheid voortkomt uit haar hoofddoek, maar misschien denkt ze dat alleen maar en heeft ze eigenlijk een ander probleem.

Zonder dat er een vraag wordt gesteld is het antwoord van Global Imaginations voorspelbaar, maar de weg ernaartoe beladen met pure vondsten. De collectebus van kunstenaar Romuald Hazoumè rammelt door stoffige wijken van Benin. Zijn fictieve ngo genaamd Solidarité Béninoise pour Occidentaux en Péril zamelt geld in voor ‘westerlingen in nood’. Er is crisis onder de blanken, zegt de collectant. Sommige Beniners toveren een munt te voorschijn, sommigen ontvlammen in woede. Een man besluit niet te geven aan de blanken. ‘The world belongs to them.’

Global Imaginations, t/m 4 oktober, Museum De Lakenhal in de Meelfabriek, Leiden; globalimaginations.nl

Beeld: (1) Ghana ThinkTank, exterieur van Monument to the Dutch, 2015. Diverse materialen (Courtesy Ghana ThinkTank / Uitvoering José Warmerdam-van Beek)