2269 dagen zat de Koerdische schrijver Behrouz Boochani gevangen op het Australische detentie-eiland Manus. Maar nu is hij vrij. Doodmoe maar gelukkig landde hij vorige week op het vliegveld van de Nieuw-Zeelandse stad Christchurch, waar de burgemeester hem verwelkomde. Maori’s zongen Boochani toe: de bergen, de rivieren en de mensen heten hem welkom. ‘Een herinnering aan zachtaardigheid’, zei hij over de ontvangst.

Als ooggetuige en slachtoffer boekstaafde Boochani de verschrikkingen van het Australische asielsysteem. In zijn boek Alleen de bergen zijn mijn vrienden beschrijft hij de uitzichtloze levens van de vluchtelingen die Australië ver van het vasteland opsluit. Het boek, dat hij via WhatsApp schreef, is sinds deze maand in Nederlandse vertaling beschikbaar.

Boochani, die ooit Iraans Koerdistan ontvluchtte vanwege zijn werk als onderzoeksjournalist, gaf een gezicht aan het Australische beleid om vluchtelingen zonder pardon op te sluiten als zij op eigen houtje naar het land komen. De regering wil zo voorkomen dat mensenhandelaren hun slachtoffers in krakkemikkige bootjes de oceaan op sturen. Daarvoor gebruikt Australië de vluchtelingen in de detentiecentra als een moderne variant op de middeleeuwse gewoonte om geëxecuteerde misdadigers bij de toegangspoort van de stad uit te stallen als waarschuwing. Nog steeds zitten zo’n vijfhonderd mensen vast.

Na zes jaar wist Boochani aan dat systeem te ontsnappen, met een speciaal paspoort van de Verenigde Naties en met hulp van mensenrechtenorganisaties. Het is onwaarschijnlijk dat de Australiërs niet hebben geweten van zijn voorgenomen vlucht. Na spannende momenten op het vliegveld zag Boochani het detentie-eiland vanuit het vliegtuig kleiner en kleiner worden. ‘Het was een heel bijzonder moment waarop ik naar die plek van verdriet kon kijken, vanaf de andere kant, terwijl ik het voor altijd achter me liet’, vertelde Boochani aan The Guardian.

De schrijver heeft een visum voor een maand, maar zal zich daarna mogelijk in de Verenigde Staten vestigen of in Nieuw-Zeeland blijven. Onderweg naar het vliegveld was Boochani op het eiland een man tegengekomen met wie hij zes jaar eerder de levensgevaarlijke boottocht naar Australië had gemaakt. ‘Hij is daar nog steeds, anderen ook. Niet iedereen is ontsnapt’, vertelde de schrijver. Achter de Australische horizon blijven vluchtelingen hun onzichtbare levens leiden.

Het aantal in 2019 getelde doden en vermisten op de Middellandse Zee was deze week, volgens het Missing Migrants Project (IOM): 1091