Een gek is de dramatische variant op de maatschappelijke dissident, die veelal op weinig compassie hoeft te rekenen. Terwijl hij, politieke gekken nadrukkelijk buiten beschouwing gelaten, veelal onschuldig is. Schizofreen of psychotisch wordt men niet voor zijn plezier.
Was hij maar een misdadiger! Op dit soort maatschappelijke dissidenten heeft de maatschappij een antwoord: hij wordt naar de gevangenis gestuurd. Op een maatschappelijke dissident als de geestelijk gestoorde medemens heeft de maatschappij geen enkel antwoord. De gevangenis is ongewenst, de po litiecel is ongeschikt, met de familie is gebroken en de psychiatrische kliniek is volgeboekt, zodat de patiënt uit arren moede de straat op wordt geschopt.
De beschavingsgraad van een maatschappij valt af te meten aan de wijze waarop zij met de dropouts pleegt om te springen. Een samenleving die haar bajesklanten laat creperen kan ook in andere opzichten niet deugen. In het oog van de sovjetautoriteiten was elke politieke dwarsligger een gek. Diegenen die zich tegen de staatsterreur verweerden moesten wel krankzinnig zijn en werden dus met honderdduizenden naar de Goelag Archipel gestuurd. De Verenigde Staten kennen eigenlijk geen politieke dissidenten, in elk geval kent het land geen concentratiekampen. Maar de wijze waarop de échte psychisch gestoorden in dat land worden behandeld is een permanente schande. Voor zover zij niet in de gevangenis zitten (zestien procent van de gevangenen is geestesziek) worden zij genadeloos buiten de samenleving geplaatst om uiteindelijk in hun kartonnen dozen te creperen.
Er zijn gekken in soorten en maten. Hoe definieer je een gek? Als iemand die niet bij zijn volle verstand is of erger. Wat is het tegendeel van gekte? Het risicoloze leven van Otto Normalverbraucher. Wat dat betreft moet een zekere gekte, mits binnen de grenzen gehouden, worden toegejuicht als een creatieve factor in het dagelijkse verkeer.
Criminelen zijn wij allemaal, zij het dat wij toevallig buiten de cel zijn gebleven. De gekken, waanzinnigen en zonderlingen zijn onder ons, maar wij, ogenschijnlijk normale, burgers hebben net genoeg maatschappelijke training om niet, in een dwangbuis gestoken, in Endegeest te worden opgesloten.
Daarover en nog veel meer gaat dit zomernummer van De Groene Amsterdammer.
Wie dit leest is gek!