De opbrengst van zo'n accijnsverhoging is voor minister Zalm bijna tot op de cent nauwkeurig te berekenen, omdat er nauwelijks verstokte rokers zijn die zich door de prijsverhoging laten weerhouden. Verslaving gaat nu eenmaal altijd, zoals elke junk weet, boven de portemonnee. Ook eerdere accijnsverhogingen hebben de nicotineverslaafden nauwelijks van hun stuk weten te brengen. Integendeel, de laatste jaren stijgt het aantal rokers in dit land weer licht van 33 procent in 1993 tot 35 procent in 1995.
Nee, wie echt wat aan het roken wil doen, moet uit een ander vaatje tappen. Die moet er, zoals in Amerika is gebeurd, voor zorgen dat de roker een paria wordt, een moreel verwerpelijk mens, die zichzelf maar vooral ook anderen schade toebrengt. De strijd tegen roken is dan allang niet meer een gezondheidszorgthema, maar in de eerste plaats een politiek strijdpunt dat doorslaggevend kan zijn bij de verkiezing van de president van het machtigste land ter wereld.
Zover is het in Nederland nog lang niet. De koppeling van het verhogen van de tabaksprijzen aan meer geld voor de gezondheidszorg is eerder een teken dat er iets aan het veranderen is aan de grondslagen waarmee de staat de burgers in dit land geld ontfutselt. Vroeger waren inkomsten en uitgaven van de overheid twee afzonderlijke hoofdstukken, maar sinds het verhogen van de collectieve lastendruk tot een taboe is verklaard, zoekt de overheid naar mogelijkheden om toch geld te innen zonder de collectieve lastendruk te verhogen.
Specifieke heffingen bieden daarom steeds vaker uitkomst; de toeslagen op zaken als benzine, tabak, energiegebruik, autobezit stijgen. Om te voorkomen dat de volkswoede zich op Den Haag richt, worden de ze heffingen gekoppeld aan een redelijk doel. Langzaam maar zeker lijkt daarmee een soort omgekeerd profijtbeginsel veld te winnen: het schadebeginsel, waarbij de boosdoener direct bijdraagt aan het instandhouden van de instantie die de schade van zijn gedrag kan beperken. Dus: roken voor de gezondheidszorg, autorijden voor het openbaar vervoer, energie gebruiken voor het ontwikkelen van duurzame energie.
Is dat een wenselijke ontwikkeling? Tja. Feit is dat het het einde inluidt van het oude verzorgingsstaattijd perk, toen inkomsten en uitgaven van de staat twee gescheiden werelden waren. Meer en meer zal de overheid zich voor het binnenhalen van extra geld ideologisch moeten verantwoorden door er een goede bestemming aan te geven, waarvan een meerderheid van de bevolking de noodzaak inziet. De sponsoring van de thuiszorg door rokers is wat dat betreft nog maar het begin. Voor de thuiszorg is alleen te hopen dat de Amerikaanse anti- rooktoestanden hier geen voet aan de grond krijgen.