In de Verenigde Staten was er weer een nieuwe ronde in het verdriet en de woede over het politiegeweld tegen zwarte Amerikanen. Alton Sterling en Philando Castile werden zonder noemenswaardige aanleiding door politiemannen gedood, hun doodstrijd werd op film vastgelegd, ging binnen de kortste keren de wereld over, en in tal van Amerikaanse steden gingen mensen onder de vlag van Black Lives Matter de straat op. Nadat de Afghanistan-veteraan Micah Johnson in Dallas uit wraak vijf witte agenten had neergeschoten, bereikte de verontwaardiging over het racisme in de VS een nieuw kookpunt. Terwijl president Obama geserreerd reageerde, gooide Donald Trump olie op het vuur door te verklaren dat de raciale spanningen onder Obama verslechterd waren, niet verbeterd.
Groot-Brittannië, dat hoe dan ook al verscheurd is door de gevolgen van de Brexit, beleefde een nieuw moment van opwinding toen de Conservatieve politica Andrea Leadsom in een interview stelde dat zij een betere minister-president zou zijn dan Theresa May omdat zij moeder is. Ook hier was de woede niet van de lucht en volgde een Twitter-bombardement: hoe onsmakelijk was het dat Leadsom zich op de borst klopte voor haar identiteit als moeder, tegenover een ongewenst kinderloze vrouw. Het gevolg: excuses waren niet afdoende, Leadsom trok zich schielijk terug en May wordt de nieuwe prime minister.
En Nederland werd opgeschrikt door nieuw protest van antiracisten. Ditmaal was de Efteling-attractie Monsieur Cannibale het doelwit: een woeste zwarte pop met een lepel als botje door zijn neus en met snel draaiende kookpotten om hem heen. De actiegroep daarachter, Stop Oppressive Stereotypes (sos), wil vooralsnog niet met het pretpark praten, maar plaatste deze week wel een nieuwe videoboodschap op YouTube waarin Monsieur Cannibale getoond wordt in een lange rij van andere racistische en antisemitische stereotypen, eindigend met beelden van onderdrukte indianen in Amerika en de wrede behandeling van slaven.
De identiteitspolitiek is kortom terug van weggeweest. De jaren zeventig, het emancipatiedecennium bij uitstek, stonden in het teken van de strijd van vrouwen, zwarten en homoseksuelen om gelijke rechten. De jaren tachtig waren, zeker aan de universiteiten, de era van het identiteitsdenken: elke minderheid eiste ruimte voor haar unieke eigenheid en zette zich af tegen het idee dat ‘mens’ synoniem is met de witte, heteroseksuele man. En toen – was het onder invloed van de economische voorspoed van de jaren negentig? – leek identiteit er even een stuk minder toe te doen, om vanaf 11 september 2001 weer dominant aanwezig te zijn, zij het dat de kredietcrisis en de eurocrisis haar weer even naar de achtergrond dreven.
Nu wordt het nieuws beheerst door bevolkingsgroepen die tegenover elkaar staan, door kloven die door samenlevingen lopen, door boze burgers die zich afzetten tegen de elite, door nationalisten versus kosmopolieten, zwarte activisten versus wit privilege, moslims versus de joods-christelijke cultuur, hoogopgeleiden versus laagopgeleiden, arm versus rijk, ‘wij’ tegenover ‘zij’. Reden voor ons om ons zomernummer aan ‘wij’ en ‘zij’ te wijden. We portretteren de Black Lives Matter-beweging, praten met Gloria Wekker over ‘white innocence’, vragen ons af wie de witte man nu eigenlijk is, leren van Montasser AlDe’emeh hoe hij zijn Palestijnse met zijn Vlaamse identiteit wist te verenigen, begeven ons onder ‘Ons Soort Mensen’ in Bloemendaal, onderzoeken of je echt wereldburger kunt zijn, verdiepen ons in de betekenis die rood haar door de eeuwen heen kreeg, en gaan zelfs te rade bij een man die een tijdje afscheid nam van het mens-zijn en geit werd.
Hoe relevant identiteit ook is, het kan ronduit benauwend worden als de verschillen tussen wij en zij in beton worden gegoten. Of zoals Stephan Sanders in zijn essay in dit nummer schrijft: ‘Erkenning van het verschil houdt niet automatisch in dat er geen gemeenschappelijke grond meer bestaat, dat het gelijk van de een moet samenvallen met de schuld van de ander.’
PS Dit is een nummer voor twee weken. De volgende Groene verschijnt 28 juli