Londen – Wat doet een sluwe politicus wanneer een discussie ongemakkelijk wordt: hij slingert, spreekwoordelijk, een dode kat op tafel. De ‘dode kat-tactiek’ is onlangs toegepast door de socialist John McDonnell. Tijdens een debat bij Politico noemde de tweede man van Labour de nationale held Winston Churchill een ‘schurk’. Opeens had niemand het meer over Brexit of Maduro. McDonnell voegde een woord toe aan ‘schurk’: ‘Tonypandy’. Als minister van Binnenlandse Zaken had Churchill 109 jaar geleden het leger gestuurd naar stakende mijnwerkers die winkels plunderden, mijninstallaties vernielden en met de politie vochten. Een mijnwerker stierf. Churchill, energiek als immer, voerde twee wetten in om de mijnen veiliger te maken, mijnwerkers te verzekeren bij ziekte en een leeftijdsgrens van veertien jaar in te voeren. De latere oorlogspremier bleef echter tot zijn dood persona non grata in deze contreien.
Churchills kleinzoon Nicholas Soames, een Conservatief Kamerlid, en Churchill-biograaf Boris Johnson reageerden zoals verwacht vol verontwaardiging. De twee kunnen wel bezig blijven, want de donkere kanten van Churchill, in 2002 verkozen tot de grootste Brit aller tijden, komen regelmatig ter sprake. De 24-jarige Schotse en Groene europarlementariër Ross Greer noemde Churchill, op diens sterfdag, een ‘witte racist en massamoordenaar’. Ook Churchills beslissing Dresden met de grond gelijk te maken is nog steeds voer voor zijn critici.
Churchill beging nog wel meer blunders in zijn zeventigjarige carrière als soldaat, schilder, schrijver en staatsman, zoals de aanval op Gallipoli in de Eerste Wereldoorlog, het terugbrengen van het pond in de Gouden Standaard en zijn verzet tegen de Indiase onafhankelijkheidsstrijd. Televisiepresentator Andrew Neil zei dat er geen helden bestaan zonder duistere kanten, terloops wijzend op Gandhi’s uitlatingen over zwarten. ‘Toen we dringend verlegen zaten om een held stond Churchill op. En hij was heldhaftig, zoals geen Brit daarna zou zijn, of daarvoor was.’
Dat is ook de visie van Andrew Roberts, die onlangs een uitputtende Churchill-biografie publiceerde. Een van de interessante delen betreft de vooravond van de Tweede Wereldoorlog toen Churchill van politieke paria uitgroeide tot redder des vaderlands. Maar zelfs toen, net voor The Darkest Hour, was hij niet onomstreden. Dat bleek toen 1500 pacifisten, communisten, fascisten en leden van de Independent Labour Party zich in april 1940 verzamelden om tegen Churchill te demonstreren, en Adolf Hitler te prijzen voor hetgeen hij heeft gedaan voor de Duitse arbeidersklasse.