Een nieuwe documentaire geproduceerd door Michael Moore, politiek activist en regisseur van klassiekers zoals Bowling for Columbine (2002) en Fahrenheit 11/9 (2004), stelt ‘morele corruptie’ bij de milieubeweging aan de kaak en stelt zonder een zweem van ironie dat groene alternatieven voor fossiele brandstof niet bestaan. Moore liet de regie ditmaal over aan zijn kompaan Jeff Gibbs. Die verschijnt al in de eerste scènes als hippie die graag bomen omhelst. Lang haar. Jeans met wijde pijpen. Hij praat ons vervolgens door de apocalyps heen. Want het ís toch een ellende: ‘Er zijn te veel mensen op aarde die te veel te snel opmaken.’
Dat klinkt aannemelijk, maar conform de huidige tijdgeest luiden de reacties op de film vervolgens eensgezind: bewijs dat maar eens. Vooraanstaande klimaatwetenschappers hebben een boze brief ondertekend waarin ze de film als misleidend en leugenachtig afmaken. Het grappige is evenwel dat ze die ‘apocalyps’ niet ontkennen. Sterker, daar zeggen ze niets over. Des te meer hekelen ze de wijze waarop Gibbs en Moore de oorzaken van onze eindtijd op aarde aanstippen.
De film is getiteld, prachtig, Planet of the Humans, compleet met een lettertype conform die van de Planet of the Apes-filmserie uit de jaren zeventig. Ik denk dat dit alles zegt: de documentaire schuift de waarheid naar voren via een mix van fictie en een vorm van journalistiek met het adagium ‘laat de feiten een goed verhaal nou niet in de weg staan’. En geen beter verhaal dan zo’n Planet of the Humans / Apes. Zie de beroemde slotscène van Beneath the Planet of the Apes, begeleid door een verdoemende vertelstem: ‘In het onmetelijke universum is er een ster van medium grootte, en een van haar satellieten, een groene, irrelevante planeet, is nu dood.’
Precies dit is ons lot, zeggen Moore en Gibbs. De milieubeweging gaat ons niet redden, integendeel, die helpt ons nog verder de afgrond in. Tussen ‘groen’ en ‘duurzaam’ en de geïndustrialiseerde samenleving is er geen licht. Werkelijk alle prachtige initiatieven – zonnepanelen, elektrische auto’s, biobrandstof – zijn waardeloos, even destructief voor onze ‘groene, irrelevante planeet’ als traditionele, vervuilende energiebronnen.
Afschuwelijk mooie beelden begeleid door rouwmuziek zetten deze boodschap kracht bij, vooral tegen het einde van de film: een stervende chimpansee spartelend in een rivier van modder ontstaan doordat het bos waarin de mensaap leefde met de grond gelijk is gemaakt om aan kostbare houtsnippers te komen die een biomassa-energiecentrale aan de praat moeten houden. De wetenschappers zeggen: dit alles klopt niet; geen harde bewijzen; Moore en Gibbs maken in een klap al het goede werk van de voorstanders van ‘groen en duurzaam’ kapot.
Planet of the Humans gaat losjes om met feiten, blijkt uit de reacties van scharen serieuze wetenschappers. Toch heb ik genoten van de film. Regisseur Gibbs mist de humor van Moore, maar zijn toon van ernst is verfrissend en gepast, ongeacht de hapsnap onderzoeksmethodiek, de halve waarheden en de witte leugens. De kernboodschap blijft overeind: oneindige groei op een eindige planeet is collectieve zelfmoord.
Tijdelijk gratis te zien op YouTube