De ruim tweeduizend locaties liggen allemaal binnen 150 meter van een drukke weg. Volgens de GGD, die in maart dit jaar de hernieuwde richtlijn presenteerde, is er binnen deze afstand sprake van een ‘verhoogd risico voor de volksgezondheid’. De lucht voldoet weliswaar wettelijk aan Europese normen voor luchtkwaliteit, maar de GGD gaat uit van advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), die veel strenger zijn. De GGD noemt de EU-regels een politiek compromis. Volgens de GGD lopen kinderen, maar ook kwetsbare ouderen, wel degelijk een risico op luchtwegaandoeningen zoals astma, COPD en zelfs longkanker.
Het nieuwe advies treft veel mensen. Samen tellen alleen al de 273 basis- en middelbare scholen meer dan honderdduizend leerlingen. Investico werkte voor het onderzoek voor Trouw en De Groene Amsterdammer samen met tv-programma EenVandaag, De Gelderlander, het Noordhollands Dagblad en Vers Beton.
Uit een rondgang langs scholen, kinderdagverblijven, bso’s en verpleeghuizen blijkt echter dat bijna geen enkele locatie op de hoogte is van de richtlijn en het onderwerp. ‘Er hangen overal CO2-meters en we hebben een ventilatiesysteem. Ik kan niet aantonen dat we het fijnstofprobleem daarmee ook oplossen, want dat meten we niet’, zegt een school. Een andere: ‘De school staat weliswaar redelijk dicht bij een drukke weg maar gelukkig is er een brede afscheiding door een geluidswal en heel veel grote bomen.’
Gemeenten beslissen zelf of ze de richtlijnen vertalen naar beleid voor gevoelige bestemmingen. Volgens het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zijn er op dit moment acht gemeenten met zulk beleid en is ‘een handvol’ ermee bezig. De GGD spreekt van ‘een oerwoud’ aan verschillende soorten beleid. Beleid is bovendien alleen van toepassing op nieuwe locaties.
Kinderen zijn extra kwetsbaar voor de gevolgen van luchtvervuiling. Kinderlongarts Ismé de Kleer: ‘Ze zijn klein en daarom lager bij de grond, waar de luchtvervuiling ernstiger is. Omdat ze actiever zijn, ademen ze meer, sneller en dieper. De vieze lucht komt op een kleinere oppervlakte terecht, omdat ze kleinere longen hebben dan volwassenen. En die longen zijn ook nog eens in ontwikkeling.’
Astma is de meest voorkomende chronische ziekte onder Nederlandse kinderen: tussen de vijf en tien procent heeft het. Van alle kinderen met astma is dit bij een op de vijf veroorzaakt door luchtvervuiling. Daarmee is Nederland koploper in Europa. Ouderen zijn vatbaarder voor infecties en luchtvervuiling versterkt ook andere chronische aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten. Sporters zijn extra kwetsbaar omdat mensen tijdens inspanning vaker en dieper inademen.
Lees het volledige onderzoek:
De volledige verantwoording vind je bij Investico. Bekijk ook de aflevering van EenVandaag over het onderzoek naar luchtvervuiling.